Σε ένα πολιτικό θέατρο που θύμιζε περισσότερο χολιγουντιανή παραγωγή παρά διπλωματική συνάντηση κορυφής, η Αλάσκα έγινε ο καμβάς για την πολυαναμενόμενη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν. Μία συνάντηση που, παρά την εντυπωσιακή της τελετουργία, άφησε πίσω της περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις, και καθόλου ουσιαστική πρόοδο στο μέτωπο της Ουκρανίας.
Η Υποδοχή: Σκηνοθετημένη Μεγαλοπρέπεια στην Αλάσκα
Η σκηνή που εκτυλίχθηκε στην Αλάσκα, όπου ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πατούσε για πρώτη φορά σε αμερικανικό έδαφος μετά από μία δεκαετία, ήταν από κάθε άποψη εντυπωσιακή. Ο Ντόναλντ Τραμπ, γνωστός για την αγάπη του στο θέαμα και τους συμβολισμούς, είχε επιμεληθεί προσωπικά κάθε λεπτομέρεια της υποδοχής. Δεν επρόκειτο απλώς για μια τυπική διπλωματική άφιξη, αλλά για μια σκηνοθετημένη παράσταση ισχύος και συμβολισμών.
* Ο Τραμπ περίμενε τον Πούτιν στην άκρη του διαδρόμου προσγείωσης, χαιρετώντας και χειροκροτώντας επανειλημμένα καθώς ο Ρώσος ηγέτης κατέβαινε τα σκαλιά του αεροσκάφους του. Αυτή η χειρονομία σηματοδοτούσε όχι μόνο σεβασμό, αλλά και μία προσπάθεια εξισορρόπησης της δυναμικής μεταξύ των δύο ηγετών.
* Η παρουσία τεσσάρων αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών που συνόδευαν την πτήση του Πούτιν, πέρα από το πρωτόκολλο, λειτούργησε ως μια επίδειξη αμερικανικής στρατιωτικής υπεροχής, ένα “καλωσόρισμα” με έμφαση στην εγγενή ισχύ των ΗΠΑ.
* Το κόκκινο χαλί, η στρατιωτική επίδειξη, και η παράταξη δημοσιογράφων προσέθεσαν στην επισημότητα. Το απόλυτο highlight, ωστόσο, ήταν η αιφνιδιαστική εμφάνιση ενός βομβαρδιστικού B-2 Stealth στον ουρανό, ένα αόρατο αεροσκάφος που αποτελεί κορυφαίο επίτευγμα της αμερικανικής αεροπορικής τεχνολογίας. Αυτό το συμβολικό μήνυμα αμερικανικής δύναμης δεν ήταν τυχαίο. Ο Πούτιν, με μια διακριτική ματιά προς τα πάνω, αναγνώρισε την παρουσία του, ενώ ο Τραμπ επέδειξε με φανερή υπερηφάνεια το σκηνικό που είχε ενορχηστρώσει.
Το “Θηρίο” και οι Κεκλεισμένων των Θυρών Συνομιλίες
Η συνάντηση έλαβε χώρα στην αεροπορική βάση Elmendorf-Richardson, στην Αλάσκα, και χαρακτηρίστηκε από μία εμφανή έλλειψη ουσίας παρά την επισημότητα. Το γιγάντιο μπλε πανό «ALASKA 2025» που κοσμούσε το φόντο, αν και υποδηλωνε ένα βλέμμα προς το μέλλον, δεν μπόρεσε να καλύψει την έλλειψη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων.
* Οι πρώτες στιγμές των δύο ηγετών, με τις χειραψίες, τα χαμόγελα και τις φιλοφρονήσεις, έγιναν την ώρα που στον ουκρανικό μέτωπο οι μάχες συνεχιζόντουσαν αμείωτες. Αυτή η δυσαναλογία μεταξύ της εικόνας και της πραγματικότητας υπογράμμισε την πολυπλοκότητα της κατάστασης.
* Χαρακτηριστικό ήταν το περιστατικό με τον δημοσιογράφο που ρώτησε ευθέως τον Πούτιν αν θα σταματήσει να σκοτώνει αμάχους. Η ειρωνική αντίδραση του Πούτιν, προσποιούμενος ότι δεν άκουσε, αποκάλυψε την αμετακίνητη στάση του. Ο Τραμπ, χωρίς δισταγμό, τον οδήγησε αμέσως στην θωρακισμένη προεδρική λιμουζίνα, το περίφημο “Θηρίο”.
* Η κίνηση αυτή – να κλειστούν μόνοι τους στο “Θηρίο” ενώ η αυτοκινητοπομπή του Πούτιν περίμενε – ήταν μία σαφής παράκαμψη του πρωτοκόλλου. Ωστόσο, ήταν απολύτως συμβατή με το στυλ Τραμπ, ο οποίος συχνά θέτει τους δικούς του κανόνες, υποδηλώνοντας ότι το “πρωτόκολλο είναι ό,τι αυτός αποφασίζει”.
Οι επακόλουθες συνομιλίες, που διεξήχθησαν πίσω από κλειστές πόρτες, είχαν ως νέο σύνθημα το «Pursuing Peace» (Επιδιώκοντας την Ειρήνη). Για πάνω από τρεις ώρες, οι δύο άνδρες συζήτησαν, με την οπτική τους γλώσσα να λέει πολλά: ο Πούτιν, με τα μάτια χαμηλωμένα, διατηρούσε μια στάση ελέγχου και ισχύος, ενώ ο Τραμπ κοιτούσε διαρκώς τις κάμερες, εστιάζοντας στην εικόνα που προβαλλόταν.
Αποτέλεσμα: Μηδέν Ουσία, Μέγιστη Επικοινωνία
Το αποτέλεσμα των συνομιλιών ήταν, κατά γενική ομολογία, απογοητευτικό από πλευράς ουσίας. Όταν οι δύο ηγέτες επέστρεψαν ενώπιον των δημοσιογράφων, ο Τραμπ έκανε μια ακόμη ασυνήθιστη κίνηση: έδωσε τον λόγο πρώτα στον Ρώσο πρόεδρο.
* Ο Πούτιν, με αποφασιστικό ύφος, αναφέρθηκε στις “ρίζες” της σύγκρουσης που πρέπει να εξαλειφθούν για να υπάρξει ειρήνη. Αυτές οι “ρίζες” αναλύονται ευρέως ως η κυβέρνηση Ζελένσκι και ο φιλοδυτικός προσανατολισμός της Ουκρανίας προς το NATO. Ουσιαστικά, έθεσε όρους που η Δύση δεν είναι διατεθειμένη να δεχθεί, καθιστώντας σαφές ότι η Ρωσία δεν είναι διατεθειμένη να υποχωρήσει στις βασικές της απαιτήσεις.
* Η δήλωση του Τραμπ, «Δεν τα καταφέραμε ακόμη, αλλά έχουμε μια καλή πιθανότητα», ήταν υποτονική και απέφυγε την ανάληψη ρητών δεσμεύσεων.
Η συνάντηση έκλεισε χωρίς εκεχειρία, χωρίς συμφωνία, και χωρίς συγκεκριμένο αποτέλεσμα στο ουκρανικό ζήτημα. Ο Τραμπ έμεινε με μια αόριστη υπόσχεση για μελλοντική συνάντηση, πιθανόν “στη Μόσχα”, όπως ο ίδιος ο Πούτιν πρότεινε στα αγγλικά. Παρόλο που ο Αμερικανός πρόεδρος γέλασε, παραδεχόμενος ότι μια τέτοια κίνηση θα “σηκώσει θύελλα αντιδράσεων”, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο.
Συνοψίζοντας, η συνάντηση της Αλάσκας, παρόλο που ξεκίνησε με μία εντυπωσιακή τελετουργία, κατέληξε σε μια περιπέτεια επικοινωνίας και συμβολισμών. Η ειρήνη στην Ουκρανία παρέμεινε ένας μακρινός στόχος. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, χωρίς να προσφέρει καμία ουσιαστική παραχώρηση, κατάφερε να επιτύχει τον βασικό του στόχο: μια θεαματική επιστροφή στην διεθνή σκηνή, αναδεικνύοντας τον εαυτό του ως ισότιμο συνομιλητή με τον πρόεδρο της ισχυρότερης χώρας του κόσμου, παρά την διεθνή απομόνωση που επιβλήθηκε στη Ρωσία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η συνάντηση αυτή, εν τέλει, υπηρέτησε περισσότερο τις επικοινωνιακές και πολιτικές στρατηγικές των δύο ηγετών παρά την επίλυση της κρίσης στην Ανατολική Ευρώπη.