Η αποβολή του Σαντιάγο Έσε από τον κρίσιμο αγώνα Ολυμπιακός-Μπαρτσελόνα στο Champions League, μετά από μια δεύτερη κίτρινη κάρτα που προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες, έφερε ξανά στο προσκήνιο ένα διαχρονικό δίλημμα στον χώρο του ποδοσφαίρου: πώς διασφαλίζεται η δικαιοσύνη στο παιχνίδι, ιδίως όταν το VAR, ένα εργαλείο σχεδιασμένο για αυτόν τον σκοπό, παραμένει “τυφλό” σε ορισμένες κομβικές αποφάσεις;

Η Υπόθεση Έσε και το «Τυφλό» Σημείο του VAR

Η φάση του Έσε, όπου ο Αργεντινός μέσος φέρεται να διαμαρτυρήθηκε στον διαιτητή με την έκφραση «You f*cked the game», αναδεικνύει μία θεμελιώδη ασυνέπεια στο πρωτόκολλο του VAR. Ενώ μια άμεση κόκκινη κάρτα αποτελεί πεδίο παρέμβασης της τεχνολογίας, η δεύτερη κίτρινη, η οποία έχει ακριβώς τις ίδιες συνέπειες για την ομάδα και τον παίκτη, παραμένει εκτός της αρμοδιότητας του VAR. Αυτή η διάκριση, βασισμένη στην υποκειμενικότητα της αρχικής κρίσης του διαιτητή, συχνά αφήνει την αίσθηση αδικίας, καθώς μια ενδεχομένως λανθασμένη απόφαση δεν μπορεί να διορθωθεί κάνοντας χρήση της διαθέσιμης τεχνολογίας.

Το Πρωτόκολλο του VAR: Περιορισμοί και Διλήμματα

Σύμφωνα με το ισχύον πρωτόκολλο της Διεθνούς Επιτροπής Ποδοσφαιρικών Κανονισμών (IFAB), το VAR έχει συγκεκριμένους τομείς εφαρμογής. Αυτοί περιλαμβάνουν:

• Αμφισβητούμενα γκολ ή μη γκολ.
• Αποφάσεις για πέναλτι ή μη πέναλτι.
• Ελέγχους για άμεσες κόκκινες κάρτες.
• Διόρθωση λανθασμένης ταυτοποίησης παίκτη.

Οι δεύτερες κίτρινες κάρτες, όπως και άλλες αποφάσεις που θεωρούνται «υποκειμενικές» ή όχι «σαφείς και προφανείς» περιπτώσεις λάθους, αποκλείονται.
Analysis: Ο περιορισμός αυτός, αν και στοχεύει στην αποφυγή υπέρμετρων διακοπών και τη διατήρηση του ρόλου του διαιτητή, δημιουργεί παράλληλα κενά στην εφαρμογή της δικαιοσύνης, ιδίως σε ένα άθλημα όπου μικρές αποφάσεις μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο τελικό αποτέλεσμα και την εξέλιξη των διοργανώσεων.

Συζητήσεις για Μεταρρύθμιση: Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2026 ως Ορίζοντας

Το περιστατικό με τον Έσε εντάσσεται σε μια ευρύτερη συζήτηση για την ενδεχόμενη επέκταση των αρμοδιοτήτων του VAR. Η IFAB έχει δηλώσει ότι εξετάζει προτάσεις για αλλαγές πριν από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2026. Μεταξύ των προτάσεων που έχουν τεθεί στο τραπέζι είναι:

• Η δυνατότητα παρέμβασης του VAR σε λανθασμένα κόρνερ.
• Η επανεξέταση δεύτερων κίτρινων καρτών.
• Μια ριζική αλλαγή στον τρόπο εκτέλεσης των πέναλτι, όπου η μπάλα θα κρίνεται «νεκρή» αν αποκρουστεί από τον τερματοφύλακα, εξαλείφοντας τη δυνατότητα ριμπάουντ.

Αυτές οι προτάσεις αντανακλούν μια διάθεση για βελτίωση της ακρίβειας των διαιτητικών αποφάσεων. Ωστόσο, η εφαρμογή τους δεν είναι χωρίς προκλήσεις.

Η Στάση της UEFA: Φόβοι για Καθυστερήσεις και Υποβάθμιση του Παιχνιδιού

Η UEFA, ο κορυφαίος οργανισμός του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, έχει εκφράσει ισχυρή αντίθεση σε οποιαδήποτε ουσιαστική επέκταση των αρμοδιοτήτων του VAR. Πηγές εντός της ομοσπονδίας αναφέρουν ότι η αύξηση των παρεμβάσεων θα είναι «δύσκολο να γίνει ανεκτή», ενώ η πρόταση για «νεκρό» παιχνίδι στα πέναλτι έχει χαρακτηριστεί ως «απαράδεκτη». Η κύρια ανησυχία της UEFA εστιάζεται στην πιθανή αύξηση των καθυστερήσεων και τη μείωση της ροής του παιχνιδιού, κάτι που θεωρεί ότι θα υπονομεύσει την ελκυστικότητα του αθλήματος.

Επιπλέον, η UEFA εξέφρασε δυσαρέσκεια για τις αποφάσεις της IFAB τον Μάρτιο, όπως η νέα ρύθμιση για κόρνερ αντί έμμεσου φάουλ όταν ο τερματοφύλακας κρατά την μπάλα για περισσότερο από οκτώ δευτερόλεπτα, καθώς αυτές εγκρίθηκαν χωρίς επαρκή διαβούλευση.

Δεύτερες Κίτρινες και VAR: Το Επιχείρημα Υπέρ και Κατά

Η συζήτηση γύρω από την επέκταση του VAR στις δεύτερες κίτρινες κάρτες έχει δύο όψεις:

Υπέρ της παρέμβασης:

• Η ταυτότητα της συνέπειας: Μια δεύτερη κίτρινη κάρτα οδηγεί σε αποβολή, όπως και η άμεση κόκκινη. Η ανισότητα στο πρωτόκολλο του VAR κρίνεται αδικαιολόγητη.
• Δίκαιο παιχνίδι: Το VAR μπορεί να αποτρέψει λανθασμένες αποβολές που επηρεάζουν καθοριστικά την έκβαση ενός αγώνα και είναι συχνά ανεπανόρθωτες.
• Αξιοποίηση τεχνολογίας: Η υπάρχουσα τεχνολογία πρέπει να αξιοποιείται πλήρως για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής δικαιοσύνης.

Κατά της παρέμβασης:

• Υποκειμενικότητα: Οι δεύτερες κίτρινες κάρτες συχνά προκύπτουν από υποκειμενικές εκτιμήσεις του διαιτητή (π.χ., ένταση μαρκαρίσματος, καθυστέρηση παιχνιδιού) που δεν είναι εύκολο να επαληθευτούν αντικειμενικά από το VAR.
• Διακοπές και ροή: Η επέκταση του VAR θα οδηγήσει σε ακόμα περισσότερες διακοπές, πλήττοντας τη ροή και το θέαμα του παιχνιδιού.
• Υποβάθμιση του διαιτητή: Η συνεχής παρέμβαση του VAR μπορεί να υπονομεύσει την αυθεντία και την αυτονομία του διαιτητή στο γήπεδο.
• Κυλιόμενες παρεμβάσεις: Αν το VAR επεκταθεί στις δεύτερες κίτρινες, είναι πιθανό το επόμενο βήμα να είναι η επανεξέταση όλων των καρτών, οδηγώντας σε ένα εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα αγώνα.

Το Μέλλον: Διλήμματα και Αποφάσεις

Η IFAB αναμένεται να συνεδριάσει τον Νοέμβριο για να εξετάσει επίσημες προτάσεις, με την τελική ψηφοφορία να έχει προγραμματιστεί για τον Μάρτιο. Για να υπάρξει οποιαδήποτε αλλαγή, απαιτείται πλειοψηφία έξι από τις οκτώ ψήφους (τέσσερις από τις βρετανικές ομοσπονδίες και τέσσερις από τη FIFA). Εφόσον εγκριθεί, η επέκταση του VAR θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιουνίου 2026.

Η περίπτωση του Σαντιάγο Έσε είναι ένα ηχηρό παράδειγμα της συνεχιζόμενης έντασης μεταξύ της επιθυμίας για απόλυτη δικαιοσύνη μέσω της τεχνολογίας και της ανάγκης να διατηρηθούν ταυτόχρονα η δυναμική και η ανθρώπινη διάσταση του ποδοσφαίρου. Το ερώτημα παραμένει: θα προσαρμοστεί το ποδόσφαιρο στις νέες απαιτήσεις ή θα επιλέξει να διατηρήσει ένα βαθμό αναπόφευκτης ατέλειας στο όνομα της παράδοσης και της ροής;