Η συνάντηση κορυφής Τραμπ-Ερντογάν στον Λευκό Οίκο ανέδειξε μια εντυπωσιακή προσπάθεια επαναπροσέγγισης, με θερμές δηλώσεις και ανοιχτά παράθυρα για επίλυση χρόνιων διμερών ζητημάτων, ιδίως στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας.

Η Αναθέρμανση των Σχέσεων: Από τους Πατριώτες στα F-35

Η πολυαναμενόμενη συνάντηση μεταξύ του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του Προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στον Λευκό Οίκο χαρακτηρίστηκε από μια εμφανή διάθεση γεφύρωσης των διαφορών. Ο Τραμπ, γνωστός για το ιδιαίτερο στιλ διπλωματίας του, καλωσόρισε τον Ερντογάν με δηλώσεις που τον χαρακτήριζαν «άνδρα που χαίρει σεβασμού στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο». Αυτή η προσέγγιση σηματοδοτεί μια πιθανή αλλαγή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική έναντι της Τουρκίας, ειδικά αν ο Τραμπ επιστρέψει στην προεδρία.

Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκαν ζητήματα ζωτικής σημασίας για την Άγκυρα, όπως η προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών F-35 και F-16. Ο Τραμπ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο άρσης των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στην Τουρκία μετά την απόκτηση των ρωσικών συστημάτων S-400, αποκλείοντας την Άγκυρα από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35. Η αναφορά του ότι «αν η συνάντηση πάει καλά, αυτό μπορεί να γίνει σχεδόν αμέσως» υποδηλώνει μια ταχεία διαδικασία επαναξιολόγησης της κατάστασης.

Επιπλέον, ο Αμερικανός Πρόεδρος άσκησε κριτική στην προηγούμενη διοίκηση Μπάιντεν, χαρακτηρίζοντας «ηλίθια απόφαση» την άρνηση πώλησης αντιπυραυλικών συστημάτων Patriot στην Τουρκία. Αυτή η δήλωση δεν είναι τυχαία. Υποδεικνύει την πεποίθηση της πλευράς Τραμπ ότι η μη παροχή εναλλακτικών λύσεων στην Τουρκία ώθησε την τελευταία στην αγκαλιά της Ρωσίας, δημιουργώντας ένα γεωπολιτικό αδιέξοδο.

Πέραν των αμυντικών θεμάτων, ο Τραμπ υπογράμμισε τη σημασία των εμπορικών συμφωνιών μεταξύ των δύο χωρών, επισημαίνοντας την ποιότητα της τουρκικής βιομηχανίας. Αυτό σηματοδοτεί μια προσέγγιση που ενσωματώνει και την οικονομική διπλωματία ως βασικό πυλώνα των διμερών σχέσεων.

Διεθνείς Κρίσεις και ο Ρόλος της Τουρκίας

Η συζήτηση επεκτάθηκε και σε κρίσιμα διεθνή ζητήματα, αναδεικνύοντας τον ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει ο Ερντογάν. Ο Τραμπ χαρακτήρισε τον Τούρκο ηγέτη ως παράγοντα «μεγάλης επιρροής» που διατηρεί «πολύ ουδέτερη στάση». Αυτή η φράση αναφέρεται πιθανότατα στην προσπάθεια της Τουρκίας να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Ανατολής, διατηρώντας ταυτόχρονα διαύλους επικοινωνίας με όλες τις πλευρές.

• Ουκρανία: Αναφερόμενος στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Τραμπ τόνισε ότι «είναι καιρός να σταματήσει ο πόλεμος». Η Μόσχα, όπως υποστήριξε ο Αμερικανός πρόεδρος, έχει ξοδέψει δισεκατομμύρια χωρίς ουσιαστικά εδαφικά κέρδη. Η Τουρκία, μέσω του Ερντογάν, έχει προσπαθήσει να αναλάβει ρόλο μεσολαβητή σε αυτή τη σύγκρουση, επιδιώκοντας την εύρεση μιας διπλωματικής λύσης.
• Γάζα: Αναφορικά με την κρίση στη Γάζα, ο Τραμπ απέφυγε οποιαδήποτε δημόσια κριτική προς τον Ερντογάν, παρά τη σκληρή στάση του τελευταίου έναντι του Ισραήλ. Ο Τούρκος Πρόεδρος, κατά την παρουσία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, είχε καλέσει τους ηγέτες να «σταθούν στο πλευρό των καταπιεσμένων Παλαιστινίων» και σε συνέντευξή του στο Fox News, είχε κατηγορήσει τον Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι «προκαλεί γενοκτονία». Η στάση του Τραμπ σε αυτό το ευαίσθητο ζήτημα υπογραμμίζει την προσπάθεια να διατηρηθούν οι δίαυλοι επικοινωνίας ανοιχτοί, ακόμα και σε σημεία έντονων διαφωνιών.

Οι Συμμετέχοντες και το Ευρύτερο Πλαίσιο

Η σύνθεση των αντιπροσωπειών από τις δύο πλευρές καταδεικνύει τη σοβαρότητα και την έκταση των συζητήσεων. Από την τουρκική αντιπροσωπεία συμμετείχαν οι:

• Υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών
• Αντιπρόεδρος
• Υπουργός Οικονομικών

Από την αμερικανική πλευρά, παρόντες ήταν οι:

• Υπουργοί Εξωτερικών
• Υπουργός Πολέμου (ή Άμυνας)
• Υπουργός Οικονομικών
• Αντιπρόεδρος, Τζ. Ντ. Βανς

Η επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο έλαβε χώρα στον απόηχο της παρουσίας του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και της συμμετοχής του σε πολυμερή συνάντηση για τη Γάζα στο πλευρό του Τραμπ. Το κλίμα στην Ουάσιγκτον αντανακλά μια επιτακτική ανάγκη για κοινό βηματισμό μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, παρά τις υπάρχουσες δημόσιες διαφωνίες. Η σημερινή διεθνής γεωπολιτική σκηνή, με τις κρίσεις σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία να καθορίζουν την ατζέντα, καθιστά την επαναπροσέγγιση των δύο χωρών όχι απλώς επιθυμητή, αλλά και εν πολλοίς αναγκαία για την σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής και την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων.