Από την απομόνωση μέχρι την επώδυνη πραγματικότητα: Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ και οι προκλήσεις του Ιράν μετά τον πόλεμο με το Ισραήλ.

Η αθέατη πλευρά της ηγεσίας του Ιράν μετά τον πόλεμο

Μετά από σχεδόν δύο εβδομάδες απομόνωσης σε άγνωστη τοποθεσία, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, εμφανίζεται να κρύβεται, φοβούμενος μια στοχευμένη δολοφονία εν μέσω της σύγκρουσης με το Ισραήλ. Η στρατηγική σιωπή του και η αδυναμία επικοινωνίας με κορυφαίους κυβερνητικούς παράγοντες αποκαλύπτει ένα Ιράν βαθιά τραυματισμένο, το οποίο πλέον δεν μοιάζει με τη χώρα που γνωρίζαμε πριν τον πόλεμο.

Η πρόσφατη εκεχειρία, μεσολαβημένη από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και τον Εμίρη του Κατάρ, ίσως αποφέρει μια ευκαιρία επανεμφάνισης, αλλά οι εκτεταμένοι αεροπορικοί βομβαρδισμοί του Ισραήλ σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και οι στοχευμένες επιθέσεις κατά του στρατιωτικού κορμού του Ιράν έχουν αφήσει βαθιές πληγές τόσο στη στρατιωτική δύναμη όσο και στο κύρος του καθεστώτος.

Η εσωτερική απογοήτευση και οι φωνές αλλαγής στην ιρανική κοινωνία

Η πλειοψηφία των Ιρανών έχει στραφεί σε μια αυστηρή κριτική απέναντι στον Χαμενεΐ, κατηγορώντας τον ότι ενέδωσε σε μια επικίνδυνη ιδεολογική σύγκρουση με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, επιλέγοντας στρατηγική που υπέσκαψε την εθνική οικονομία και οδήγησε σε διεθνή απομόνωση. Η καθηγήτρια Λίνα Χατίμπ του Χάρβαρντ σημειώνει ότι το καθεστώς ίσως εισέρχεται στην τελική του φάση, με τον Χαμενεΐ να φαίνεται πιθανό ότι θα είναι ο τελευταίος Ανώτατος Ηγέτης με απόλυτη εξουσία.

Οι φήμες περί εσωτερικών αναταράξεων εντός του ιρανικού καθεστώτος, με πρώην αξιωματούχους να πιέζουν θρησκευτικούς παράγοντες για μια ομαλή μεταβατική περίοδο ηγεσίας, φωτίζουν μια ρήξη που παραμένει καλά κρυμμένη στα παρασκήνια.

Κοινωνική αλληλεγγύη απέναντι στην πολιτική κρίση

Κατά την περίοδο των βομβαρδισμών, οι Ιρανοί πολίτες όχι μόνο δεν στάθηκαν στο πλευρό του καθεστώτος, αλλά ενωμένοι στήριξαν τους πληγέντες, ανοίγοντας τα σπίτια τους και παρέχοντας βοήθεια στους πρόσφυγες. Παρά την αυξανόμενη κοινωνική αλληλεγγύη, η απέχθεια προς την ηγεσία παραμένει βαθιά ριζωμένη, ενώ η καταστολή εντείνεται με χιλιάδες συλλήψεις και εκτελέσεις κατηγορουμένων για κατασκοπεία υπέρ ξένων δυνάμεων.

Η καθηγήτρια Χατίμπ προειδοποιεί ότι η πτώση του καθεστώτος δεν αναμένεται να προέλθει από εσωτερικές δυνάμεις, καθώς οι θρησκευτικοί και στρατιωτικοί μηχανισμοί ελέγχουν αυστηρά την κατάσταση και ενισχύουν τα μέτρα καταστολής.

Πυρηνική απειλή και προοπτικές διαδοχής

Παρά τα πλήγματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις, οι στρατηγικές ικανότητες του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των βαλλιστικών πυραύλων που κρύβονται σε ασφαλείς τοποθεσίες, παραμένουν σημαντικές. Το Ισραήλ εκτιμά ότι το Ιράν διατηρεί περίπου 1.500 πυραύλους και υπάρχει ανησυχία για την επανέναρξη της προσπάθειας κατασκευής πυρηνικής βόμβας, όπως αποδεικνύεται από τη μείωση της συνεργασίας με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας.

Ο ίδιος ο Χαμενεΐ, παρά τα 86 χρόνια του και την εύθραυστη υγεία του, ίσως προσπαθήσει να εξασφαλίσει μια ομαλή διαδοχή μέσω μεταβίβασης εξουσίας σε άλλον ανώτερο κληρικό ή σε συλλογικό θεσμό, ενώ οι πιστοί του – κυρίως υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι των Φρουρών της Επανάστασης – ετοιμάζονται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στο μέλλον της χώρας.

Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι ενός Ιράν πολιτικά αποδυναμωμένου, στρατιωτικά πληγωμένου και κοινωνικά διχασμένου, όπου το ίδιο το μέλλον του ηγέτη και του καθεστώτος παραμένει, για πρώτη φορά, εντελώς αβέβαιο.