Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προκάλεσε σοκ στην Μπούντεσταγκ, περιγράφοντας την οικονομική κατάσταση της Γερμανίας με όρους που κάποτε χρησιμοποιούνταν για την Ελλάδα, υποδηλώνοντας ότι η χώρα “ζεί πέρα από τις δυνατότητές της” και πως το κοινωνικό κράτος απειλείται με κατάρρευση.

Η Γερμανία στην Σκιά μιας Οικονομικής Ύφεσης: Το «Ελληνικό Σύνδρομο» του Βερολίνου

Σε μια ομιλία που χαρακτηρίστηκε ως μία από τις πλέον δραματικές της θητείας του, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών (CDU), παραδέχθηκε ενώπιον της γερμανικής Βουλής, της Μπούντεσταγκ, ότι η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης «ζεί πέρα από τις δυνατότητές της». Η δήλωση αυτή, που φέρνει στο νου τις επικρίσεις που δέχονταν χώρες του Νότου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, κατά την περίοδο της δημοσιονομικής κρίσης, υπογραμμίζει το βάθος της ανησυχίας που επικρατεί στο Βερολίνο. Ο Μερτς προειδοποίησε ότι, χωρίς ριζικές αλλαγές, το κοινωνικό κράτος της Γερμανίας κινδυνεύει με κατάρρευση, εν μέσω μιας βαθιάς ύφεσης που καταγράφει δεύτερη συνεχόμενη χρονιά συρρίκνωσης για το 2024.

Το Δυσβάσταχτο Βάρος των Συντάξεων

Ο κεντρικός πυρήνας της ανησυχίας του καγκελάριου Μερτς εστιάζεται στο συνταξιοδοτικό σύστημα, το οποίο έχει καταστεί «ασήκωτο». Όπως τόνισε χαρακτηριστικά:

«Με 31% του ΑΕΠ να κατευθύνεται στις συντάξεις, καμία οικονομία δεν μπορεί να σταθεί όρθια».

Αυτή η δήλωση, βαθιά ανησυχητική, περιγράφει την επιτακτική ανάγκη για έναν «βαθύ και οδυνηρό μετασχηματισμό». Σύμφωνα με τον Μάρσελ Φράτσερ, επικεφαλής του έγκυρου Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW), το ετήσιο κόστος των συντάξεων, που ήδη ανέρχεται στα 400 δισεκατομμύρια ευρώ, αναμένεται να αυξηθεί δραματικά μέσα στην επόμενη δεκαετία. Η πρόβλεψη ότι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας θα αντιστοιχεί ένας συνταξιούχος σε κάθε δύο εργαζόμενους σκιαγραφεί ένα δυσοίωνο μέλλον για τη δημογραφική και οικονομική ισορροπία της χώρας.

Ελλιπείς Λύσεις και Κρατικοί Έλεγχοι

Παρά την κλιμάκωση των προσδοκιών για τολμηρές πρωτοβουλίες, η ομιλία του καγκελάριου παρέμεινε φειδωλή σε συγκεκριμένα μέτρα. Τα σχέδια της CDU περιορίστηκαν σε επιμέρους παρεμβάσεις, όπως:

* Φορολογικές εκπτώσεις για συνταξιούχους που συνεχίζουν να εργάζονται.
* Προαιρετική πρόωρη συνταξιοδότηση.
* Μικρά κίνητρα αποταμίευσης για τις οικογένειες.

Όπως σχολίασε η έγκριτη Frankfurter Allgemeine Zeitung, πρόκειται για «μισές λύσεις» που δεν αντιμετωπίζουν το δομικό πρόβλημα, αλλά αποτελούν απλώς καλλωπιστικές επεμβάσεις.

Την ίδια στιγμή, το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο (Bundesrechnungshof) ενέτεινε την ανησυχία με μια άκρως επικριτική έκθεση, η οποία περιήλθε στη δημοσιότητα μέσω του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα ARD. Το κορυφαίο αυτό θεσμικό όργανο προειδοποιεί εμφατικά ότι «βασικές λειτουργίες του κράτους δεν μπορούν πλέον να χρηματοδοτηθούν». Επιπλέον, χαρακτηρίζει «επικίνδυνη αυταπάτη» τον σχεδιασμό του Υπουργείου Οικονομικών να χρηματοδοτήσει σχεδόν το ένα στα τρία ευρώ του προϋπολογισμού του 2026 με νέο δανεισμό.

Ο Δρόμος προς την Λιτότητα;

Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου εισηγείται την ανάγκη για ριζική περιστολή δαπανών, με μια αναθεώρηση των κοινωνικών επιδομάτων και μια στρατηγική στροφή από την κατανάλωση προς τις παραγωγικές επενδύσεις. «Η ανάληψη νέου χρέους είναι απλώς μια βραχυπρόθεσμη ανάσα, που μειώνει την πίεση για μεταρρυθμίσεις» τονίζεται χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας την παγίδα της βραχυπρόθεσμης ανακούφισης έναντι των μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών λύσεων.

Οι παραδοχές του Μερτς και τα ευρήματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου έρχονται σε μια περίοδο όπου η κυβέρνηση συνασπισμού δέχεται πίεση από δύο βασικές πλευρές:

* Από τις αγορές, οι οποίες αρχίζουν να αμφισβητούν τη γερμανική αξιοπιστία και τη δημοσιονομική της πειθαρχία.
* Από την κοινωνία, η οποία παρακολουθεί με τρόμο τις συζητήσεις περί λιτότητας, βλέποντας την πιθανότητα αλλαγών που θα επηρεάσουν άμεσα την καθημερινότητά της.

Η λαϊκή εφημερίδα Bild μιλά ήδη για «συντάξεις υπό αίρεση», ενώ οι συνδικαλιστικές οργανώσεις προετοιμάζουν κινητοποιήσεις, σηματοδοτώντας ένα πιθανό κύμα κοινωνικής αναταραχής.

Πολιτικές Αντιδράσεις και Μελλοντικές Προκλήσεις

Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον καγκελάριο ότι «σπέρνει τον φόβο χωρίς να καταθέτει σχέδιο», ενώ οι εταίροι του κυβερνητικού συνασπισμού ζητούν πιο ισορροπημένες λύσεις. Ωστόσο, η πίεση των αριθμών είναι αμείλικτη: η Γερμανία βρίσκεται μπροστά σε μία νέα δημοσιονομική κρίση, η οποία έχει τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσει εκ βάθρων το ίδιο το μοντέλο του κοινωνικού της κράτους. Η μετάβαση από μια εικόνα οικονομικής σταθερότητας σε έναν πρωταγωνιστή της κρίσης αποτελεί ένα ιστορικό μεταίχμιο για το Βερολίνο, με απρόβλεπτες συνέπειες για την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά.