Ο Στάθης Μαστροκούκος αρνήθηκε να αφήσει το σχολείο της Τελένδου να κλείσει. Αυτός ο αναπληρωτής δάσκαλος από την Κάλυμνο επέστρεψε από γονική άδεια για να συνεχίσει τα μαθήματα στους δύο μοναδικούς μαθητές του νησιού. «Όταν έμαθα ότι κλείνει, το είδα ως τεράστια ευκαιρία να το ανοίξω», δηλώνει με απλότητα, αποφεύγοντας κάθε δραματοποίηση.

Η πρόκληση της πρόσβασης κάθε πρωί

Κάθε μέρα ξεκινά με την επιβίβαση στο καΐκι από τις Μυρτιές. Η απόσταση καλύπτεται σε πέντε λεπτά όταν ο καιρός βοηθά, μα τον χειμώνα η θάλασσα μετατρέπεται σε απρόβλεπτο εμπόδιο που δοκιμάζει την υπομονή όλων. Ο Μαστροκούκος φτάνει όποτε γίνεται, πάντα με στόχο να μην χαθεί ούτε στιγμή από την καθημερινή ρουτίνα. Οι μαθητές, ο Σάββας και ο Κυριάκος της Ε’ Δημοτικού, περιμένουν έτοιμοι, σε ένα περιβάλλον όπου η απουσία πλήθους φέρνει εγγύτητα και εμπιστοσύνη ανάμεσα σε δάσκαλο και παιδιά.

Η Τέλενδος, ένας βραχώδης όγκος απέναντι στην Κάλυμνο που κάποτε στέγαζε μόνο ερημίτες και ψαράδες, μετρά πλέον δώδεκα μόνιμους κατοίκους τον χειμώνα. Αυτό το μικροσκοπικό σχολείο λειτουργεί ως καρδιά ζωής για το νησί, υπενθυμίζοντας ότι η εκπαίδευση εδώ δεν περιορίζεται σε τοίχους. Ο δάσκαλος μετατρέπει τα πάντα σε ευκαιρίες μάθησης: ο βράχος γίνεται μάθημα γεωλογίας, το άλσος εργαστήριο βιολογίας, ενώ η άμμος και τα κύματα εξηγούν έννοιες όπως η παλίρροια με ζωντανά παραδείγματα. «Δεν το σκέφτηκα δεύτερη φορά. Τα παιδιά δεν μπορούν να περιμένουν τη γραφειοκρατία», εξομολογείται, δείχνοντας την αποφασιστικότητά του.

Παρά το μέγεθός του, το σχολείο διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό. Ένας προτζέκτορας φωτίζει τις εξηγήσεις, ένα φωτοτυπικό παράγει υλικό, και ο υπολογιστής συνδέει τα παιδιά με τον έξω κόσμο. Ειδικοί από την Κάλυμνο, όπως γυμναστής και δάσκαλος Αγγλικών, επισκέπτονται τακτικά για να εμπλουτίσουν το πρόγραμμα, ενώ σύντομα έρχονται βελτιώσεις στο δίκτυο και ένα μικρό γηπέδο. Φαίνεται ότι η πολιτεία αναγνωρίζει την αξία τέτοιων πρωτοβουλιών, δίνοντας ελπίδα για παρόμοιες προσπάθειες σε άλλα ακριτικά σημεία.

Η χαρά πίσω από το καθήκον

Ο Μαστροκούκος δεν ψάχνει παχιά λόγια για την επιλογή του. «Εδώ η γνώση δεν είναι σελίδες. Είναι εμπειρία», λέει, περιγράφοντας πώς η φύση γίνεται το καλύτερο εγχειρίδιο. Πώς μπορείς να μιλάς για θυσίες όταν η κάθε μέρα φέρνει νέες ανακαλύψεις; «Είναι καθήκον. Αλλά είναι και χαρά. Κάθε μέρα που χτυπά το κουδούνι, το νησί ακούγεται», προσθέτει με χαμόγελο. Σε τέτοια νησιά, το σχολείο κρατά ζωντανή την παρουσία της Ελλάδας, μέσω απλών ανθρώπων και παιδικών γέλιων.