Ο σύγχρονος αθλητισμός, ιδίως ο επαγγελματικός, συχνά εξυμνείται για τα επιτεύγματά του, τις συγκινήσεις και τις ιστορίες επιτυχίας που γεννά. Ωστόσο, πίσω από τους προβολείς, ένα σημαντικό ζήτημα παραμένει σε μεγάλο βαθμό αθέατο: η έλλειψη θεσμικής προστασίας για τις γυναίκες αθλήτριες στην Ελλάδα, ένα πρόβλημα που καθίσταται ιδιαίτερα οξύ στα ομαδικά αθλήματα. Αυτή η διάκριση δεν αφορά μόνο τις αμοιβές ή την προβολή, αλλά πλήττει τον πυρήνα των εργασιακών δικαιωμάτων, της μητρότητας και της ισότητας.

Οι Αθέατες Πτυχές του Γυναικείου Επαγγελματικού Αθλητισμού

Η βασική διαπίστωση που αναδύεται από τις μαρτυρίες των ίδιων των αθλητριών είναι η παντελής έλλειψη αναγνώρισης του αθλητισμού ως επάγγελμα για τις γυναίκες. Η Αθηνά Παπαφωτίου, μια καταξιωμένη αθλήτρια βόλεϊ, τονίζει χαρακτηριστικά ότι οι γυναίκες δεν απολαμβάνουν «κανένα προνόμιο, κανένα από τα δικαιώματα του εργαζόμενου πολίτη». Η ανισότητα αυτή γίνεται ακόμη πιο κραυγαλέα όταν συγκρίνονται οι συνθήκες με τον ανδρικό αθλητισμό.

• Οι γυναίκες, παρά τις ίδιες ώρες προπόνησης, την ίδια προβολή και τις ίδιες επιτυχίες, δεν αναγνωρίζονται ως επαγγελματίες, σε αντίθεση με τους άνδρες συναδέλφους τους, ιδίως στο βόλεϊ.
• Αυτή η «αφάνεια», όπως την χαρακτηρίζει η κα Παπαφωτίου, υπονομεύει τη σταδιοδρομία και τις προσωπικές επιλογές τους.

Μητρότητα και Εργασιακά Δικαιώματα: Ένα Αγκάθι για τις Αθλήτριες

Ένα από τα πλέον ευαίσθητα και κρίσιμα ζητήματα είναι η έλλειψη προστασίας της μητρότητας. Σε έναν χώρο όπου η σωματική απόδοση είναι καθοριστική και η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο, η δυνατότητα μιας αθλήτριας να δημιουργήσει οικογένεια συγκρούεται με την απουσία θεσμικού πλαισίου. Η απουσία νομικής αναγνώρισης της επαγγελματικής τους ιδιότητας σημαίνει de facto έλλειψη δικαιώματος σε άδεια μητρότητας, προστασία από απόλυση ή επιστροφή στην εργασία.

Analysis: Η απουσία αυτών των δικαιωμάτων αποτελεί απροκάλυπτη διάκριση φύλου, καθώς θέτει τις γυναίκες αθλήτριες ενώπιον ενός δύσκολου διλήμματος: μητρότητα ή επαγγελματική καριέρα. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχουν υιοθετηθεί ρυθμίσεις που επιτρέπουν στις αθλήτριες να συνδυάζουν τους δύο ρόλους, αναγνωρίζοντας την αξία της γυναίκας τόσο ως αθλήτριας όσο και ως μητέρας.

Ο Αθλητισμός στην Ελλάδα: Χόμπι ή Επάγγελμα;

Η Ελισάβετ Πεσιρίδου, Ολυμπιονίκης στο στίβο, επιβεβαιώνει την επικρατούσα αντίληψη, δηλώνοντας ότι «Στην Ελλάδα ο αθλητισμός δεν είναι επάγγελμα, είναι χόμπι». Αυτή η νοοτροπία έχει άμεσες επιπτώσεις στην ασφάλιση και τα εργασιακά δικαιώματα:

• Ο ερασιτεχνικός χαρακτήρας που προσδίδεται στα περισσότερα αθλήματα οδηγεί σε έλλειψη ασφάλισης και ενσήμων για την πλειονότητα των αθλητών.
• Η ασφάλιση εξαρτάται συχνά από την «ευχέρεια κάποιας ιδιωτικής εταιρείας», υπογραμμίζοντας την επισφάλεια της κατάστασης.

In the author’s assessment: Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα περιβάλλον ανασφάλειας, όπου οι αθλήτριες, μετά το τέλος της καριέρας τους, βρίσκονται χωρίς συνταξιοδοτικά δικαιώματα ή αναγνωρισμένη προϋπηρεσία. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα του σύγχρονου εργατικού δικαίου που επιδιώκει την προστασία όλων των εργαζομένων, ανεξαρτήτως κλάδου.

Προτάσεις και Διεκδικήσεις: Ένα Πλαίσιο Δικαιοσύνης

Οι ίδιες οι αθλήτριες δεν περιορίζονται στην καταγγελία, αλλά προτείνουν και λύσεις. Η Αθηνά Παπαφωτίου ζητά τη δημιουργία ενός «πλαισίου το οποίο θα επιτρέψει στις γυναίκες να πετύχουν αυτά που μπορούν και κάνουν με τις δικές τους ανάγκες». Αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να βασίζεται στις αρχές της δικαιοσύνης και της πρόσβασης.

Analysis: Η εξασφάλιση ίσων δικαιωμάτων για τις γυναίκες αθλήτριες δεν είναι μόνο θέμα ηθικής, αλλά και αναγκαιότητα για την ανάπτυξη του ελληνικού αθλητισμού συνολικά. Η αναγνώριση του επαγγελματικού τους status θα μπορούσε να επιφέρει:

• Πρόσβαση σε ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα.
• Θεσμοθέτηση άδειας μητρότητας και προστασίας της εργασίας.
• Ενίσχυση της διαπραγματευτικής τους δύναμης απέναντι σε σωματεία και χορηγούς.
• Αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στον αθλητισμό, καθώς θα προσφέρεται ένα πιο σταθερό και ελκυστικό περιβάλλον.

Ο Δρόμος προς την Ισότητα και την Αναγνώριση

Η διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών αθλητριών στην Ελλάδα αποτελεί μια σύγχρονη πρόκληση. Η θέσπιση ενός ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου που να αναγνωρίζει την επαγγελματική τους ιδιότητα, να προστατεύει τη μητρότητα και να εξασφαλίζει ισότιμα εργασιακά δικαιώματα είναι επιτακτική. Μόνο τότε, ο ελληνικός αθλητισμός θα μπορέσει πραγματικά να ισχυριστεί ότι προάγει την ισότητα και την αξία του ανθρώπου, ανεξαρτήτως φύλου.