Μέσα σε ένα κλίμα έντονων πολιτικών ζυμώσεων και αυξημένων προσδοκιών για ειρήνη, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, με μια ανάρτηση που άφησε αρκετά υπονοούμενα, σκιαγράφησε την ατμόσφαιρα μιας ιδιαίτερα κρίσιμης ημέρας για την Ουκρανία και τις διεθνείς προσπάθειες για την επίτευξη μιας βιώσιμης ειρήνης.
Οι συνομιλίες στο Λονδίνο: Ένταση και προσδοκίες
Ο Ουκρανός πρόεδρος δεν έκρυψε ότι οι διαβουλεύσεις στο Λονδίνο, στις οποίες συμμετείχαν οι πέντε χώρες-κλειδιά –Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία και Ουκρανία– διεξήχθησαν σε βαρύ κλίμα. Παρόλα αυτά, διατήρησε την ελπίδα ότι η διπλωματία μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για τη σταθεροποίηση της κατάστασης και την προοπτική μιας δίκαιης ειρήνης.
«Τα συναισθήματα ήταν έντονα. Όμως είναι σημαντικό ότι πέντε χώρες βρέθηκαν στο ίδιο τραπέζι με στόχο να φέρουν την ειρήνη πιο κοντά», τόνισε ο Ζελένσκι μέσω X (πρώην Twitter, δείτε το tweet του), υπογραμμίζοντας τη σημασία της συμβολής όλων των πλευρών, και ειδικά της Ουάσινγκτον και των Ευρωπαίων συμμάχων, στην ανταλλαγή απόψεων και προτάσεων.
Η έμμεση απάντηση στον Ντόναλντ Τραμπ και η Δήλωση της Κριμαίας
Η παρέμβαση του Ζελένσκι δεν περιορίστηκε σε γενικότητες. Με μια προσεκτικά διατυπωμένη φράση, έστειλε ένα σαφές μήνυμα προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και συγκεκριμένα προς τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε εκφράσει πρόσφατα την αντίθεσή του στην αμετακίνητη στάση του Κιέβου όσον αφορά το ζήτημα της Κριμαίας.
Ο Ζελένσκι υπενθύμισε –χωρίς να τον κατονομάσει ρητά– ότι επί προεδρίας Τραμπ, το 2018, οι ΗΠΑ είχαν διαμηνύσει μέσω του τότε υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, ότι οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής συνόρων με τη βία είναι απαράδεκτη. Η αναφορά αυτή, γνωστή ως «Δήλωση της Κριμαίας», επιβεβαίωνε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αναγνωρίζουν ούτε πρόκειται να αναγνωρίσουν την προσάρτηση της χερσονήσου από τη Ρωσία.
Η δήλωση αυτή επανήλθε στο προσκήνιο μετά από φήμες ότι οι ΗΠΑ εξετάζουν, στο πλαίσιο ενός πιθανού σχεδίου ειρήνης, την παραχώρηση εδαφών της Ουκρανίας στη Ρωσία – μια πρόταση που το Κίεβο απέρριψε με αποφασιστικότητα.
Ο ίδιος ο Τραμπ φέρεται να έχει χαρακτηρίσει τις δηλώσεις Ζελένσκι για το συνταγματικό απαραβίαστο των εδαφών ως «εμπρηστικές», ενώ από τον Λευκό Οίκο διαρρέεται ότι η αμερικανική πλευρά «χάνει την υπομονή της» με τη στάση του Ουκρανού προέδρου. Ανταπαντώντας έμμεσα αλλά με απόλυτη σαφήνεια, ο Ζελένσκι τόνισε ότι η Ουκρανία θα συνεχίσει να ενεργεί με απόλυτο σεβασμό στο Σύνταγμά της και εξέφρασε την προσδοκία ότι οι σύμμαχοί της, και ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις και τις αρχές που έχουν επανειλημμένα διακηρύξει.
Στρατηγική προσήλωση στο διεθνές δίκαιο
Η παρέμβαση του Ζελένσκι έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς η διεθνής κοινότητα προσπαθεί να αναζωπυρώσει τις προσπάθειες για την επίτευξη μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Παρά τις επιμέρους διαφωνίες και τις εσωτερικές εντάσεις μεταξύ των συμμάχων, το Κίεβο παραμένει αποφασισμένο να διατηρήσει το ηθικό του πλεονέκτημα και την αφοσίωσή του στο διεθνές δίκαιο.
Η πολιτική σημασία της δήλωσης Πομπέο του 2018, στην οποία αναφέρθηκε διακριτικά ο Ζελένσκι, παραμένει επίκαιρη: «Η Ρωσία, εισβάλλοντας στην Ουκρανία και επιχειρώντας να προσαρτήσει την Κριμαία, παραβίασε μια θεμελιώδη αρχή: ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να αλλάξει τα σύνορα ενός άλλου με τη βία». Το μήνυμα αυτό, που κάποτε αντιπροσώπευε τη φωνή των ΗΠΑ, φαίνεται σήμερα να δοκιμάζεται στη σκληρή πραγματικότητα των νέων πολιτικών ισορροπιών.
Σε έναν πόλεμο που δεν διεξάγεται μόνο με όπλα, αλλά και με λέξεις, δηλώσεις και ερμηνείες, ο Ζελένσκι έδειξε ξεκάθαρα ότι η Ουκρανία δεν διαπραγματεύεται την κυριαρχία της. Και το έκανε με τον πιο πολιτικά ευφυή και θεσμικά καθαρό τρόπο, επιβεβαιώνοντας τη δέσμευση της Ουκρανίας στις αξίες και το διεθνές δίκαιο.