Ο Γαλαξίας μας ξεπρόβαλε μαγευτικός πάνω από την έρημο Ατακάμα στη Χιλή, προσφέροντας θέαμα που κόβει την ανάσα. Το Very Large Telescope (VLT), ένα από τα κορυφαία εργαλεία της σύγχρονης αστρονομίας, στέκεται εκεί από το European Southern Observatory (ESO) και συλλέγει δεδομένα από άγνωστα βάθη του διαστήματος. Επιστήμονες βλέπουν μέσα από αυτόν όχι μόνο μακρινούς γαλαξίες, αλλά και λεπτομέρειες του δικού μας.
Τρεις από τους γιγάντιους θόλους του VLT λούστηκαν πρόσφατα από αυτή την ουράνια εικόνα. Πάνω από το παρατηρητήριο, μια αχνή πράσινη και κόκκινη λάμψη, το περίφημο airglow, χρωμάτισε τον ουρανό.
Το μυστήριο της ατμοσφαιρικής λάμψης
Το airglow προκύπτει από χημικές αντιδράσεις στα ψηλά στρώματα της ατμόσφαιρας. Άτομα και μόρια εκπέμπουν φως σε αυτή τη διαδικασία, δημιουργώντας αποχρώσεις πράσινου, κόκκινου ή ακόμα και πορτοκαλί, ανάλογα με τα εμπλεκόμενα στοιχεία. Αυτό το φαινόμενο μένει αόρατο στα μάτια των περισσότερων ανθρώπων εξαιτίας της φωτορρύπανσης που πνίγει τις πόλεις και τις περιφερειές. Μόνο σε μέρη όπως η Ατακάμα, με την απίστευτη σκοτεινιά της, αποκαλύπτεται αυτή η φυσική λάμψη – και η ερημική της ξηρασία, γνωστή σε όλους ως μία από τις πιο ακραίες στη Γη, βοηθά τα τηλεσκόπια να λειτουργούν άψογα. Οι αστρονόμοι το εκτιμούν ιδιαίτερα εκεί.
Η θέση του VLT αναδεικνύεται σε μία από τις ιδανικότερες στον κόσμο για τέτοιες παρατηρήσεις. Ίσως να μην κρατήσει για πάντα, όμως.
Πάντως, οι ειδικοί δείχνουν ανησυχία για το μέλλον. Ακόμα και απομακρυσμένα σημεία σαν αυτό κινδυνεύουν από τεχνητά φώτα. Η επέκταση των πόλεων, οι νέοι δορυφορικοί στόλοι και η βιομηχανική πρόοδος ροκανίζουν το πολύτιμο σκοτάδι της ερήμου.
Οι κίνδυνοι από την ανθρώπινη επέμβαση
Πόσο μακριά θα φτάσει αυτή η απειλή; Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι σύντομα ακόμη και το VLT μπορεί να δυσκολευτεί. Η φυσική σκοτεινιά, που κάνει την Ατακάμα ανεπανάληπτη, υποχωρεί σιγά-σιγά. Χωρίς αυτήν, οι ανακαλύψεις για το σύμπαν θα γίνουν πιο δύσκολες, ίσως και λιγότερες.
Μέσα από τέτοια όργανα, η ανθρωπότητα αγγίζει τα όρια του γνωστού.