Η Σουηδία αλλάζει ριζικά την ποινική της πολιτική, εγκαταλείποντας τη φιλοσοφία της κοινωνικής επανένταξης και υιοθετώντας αυστηρότερα μέτρα τιμωρητικότητας.
Η στροφή της Σουηδίας στη σκληρή ποινική πολιτική
Η Σουηδία εγκαταλείπει τις παραδοσιακές της αρχές αποκατάστασης των κρατουμένων εν μέσω αύξησης της εγκληματικότητας, επιλέγοντας μια νέα προσέγγιση που επικεντρώνεται στην αυστηρή τιμωρία. Σε σημαντική εξέλιξη, η κυβέρνηση έχει συμφωνήσει να μεταφέρει έως και 600 κρατουμένους σε εσθονικές φυλακές λόγω της ανεπάρκειας των εγχώριων υποδομών. Αυτή η κίνηση σηματοδοτεί σημαντική αλλαγή στην ευρωπαϊκή σωφρονιστική πολιτική και φέρνει αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε πολιτικές δυνάμεις και κοινωνικούς φορείς.
Αυξανόμενος πληθυσμός κρατουμένων και αυστηρότερες ποινές για ανηλίκους
Οι προβλέψεις για τον αριθμό των κρατουμένων στη Σουηδία είναι δραματικές: από 7.800 σήμερα, ο αριθμός θα μπορούσε να φτάσει τους 41.000 έως το 2034. Η ανησυχητική αύξηση των περιπτώσεων ανηλίκων που καταδικάζονται σε μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης, με ποινές ακόμα και δεκαετούς διάρκειας για παιδιά 15 ετών, δείχνει μια στροφή στην αντιμετώπιση της νεανικής εγκληματικότητας. Επιπλέον, εξετάζεται η μείωση του ορίου ποινικής ευθύνης έως και τα 13 έτη. Από το 2026, σχεδιάζεται η λειτουργία φυλακών αποκλειστικά για ανηλίκους, αντικαθιστώντας τα προηγούμενα συστήματα ασφαλούς φιλοξενίας.
Αμφιλεγόμενη συμφωνία με την Εσθονία και αντιδράσεις ειδικών
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γκούναρ Στρόμερ, περιγράφει τη συμφωνία με την Εσθονία ως λύση ανάγκης για την αποσυμφόρηση των σουηδικών φυλακών, τονίζοντας τη συνεργασία με τις εσθονικές αρχές. Ωστόσο, ειδικοί όπως η εγκληματολόγος Εμελί Λένκβιστ προειδοποιούν για κίνδυνο «μαζικού εγκλεισμού» σύμφωνα με το αμερικανικό μοντέλο, που χαρακτηρίζεται από κοινωνική αποσύνθεση και αναποτελεσματικότητα. Η έλλειψη δημόσιου διαλόγου εντείνει την ανησυχία, με πολιτικά κόμματα να ανταγωνίζονται σε αυστηρότητα χωρίς ουσιαστική κοινωνική διαβούλευση.
Εργασία με ανήλικους κρατούμενους και κοινωνικές προκλήσεις
Ο πάστορας Όλε Γιονάσον, που εργάζεται με ανήλικους κρατούμενους σε φυλακές ασφαλείας, εξηγεί πώς παιδιά χωρίς έντονη εγκληματική δράση χρησιμοποιούνται από συμμορίες και πληρώνουν βαρύ τίμημα με πολυετείς ποινές. Τονίζει ότι η κοινωνική απομόνωση δεν αντιμετωπίζεται με αυστηρή τιμωρία, αλλά χρειάζεται βαθύτερη κοινωνική στήριξη και πρόληψη. Παρά την επικείμενη έγκριση της συμφωνίας με την Εσθονία έως το 2026, η κριτική παραμένει έντονη, καθώς οι επιπλέον θέσεις φυλακών είναι ανεπαρκείς για τις μελλοντικές ανάγκες.
Αλλαγή παραδείγματος: από την πρόληψη στην τιμωρία
Η πολύχρονη παράδοση της Σουηδίας ως πρότυπο σωφρονιστικής πολιτικής και κοινωνικής προστασίας αμφισβητείται σοβαρά, καθώς η χώρα φαίνεται να μετατρέπεται σε κράτος με σκληρή ποινική πολιτική που στοχοποιεί ιδιαιτέρως τους νέους και τους κοινωνικά περιθωριοποιημένους. Η πολιτική της χώρας φαίνεται να θυσιάζει τον ανθρωπισμό και τον ορθολογισμό στον βωμό της πολιτικής «απόδοσης» και σκληρότητας. Όπως επισημαίνει η Λένκβιστ, «το Σουηδικό κράτος πλέον δεν τιμωρεί το έγκλημα, αλλά τιμωρεί την αδυναμία».