Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων έδωσε το “πράσινο φως” για την αποκατάσταση των κτιστών και της διπλής κλίμακας στο πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου. Το σχέδιο αναδημιουργίας του κτήματος περιλαμβάνει έναν κήπο επιφάνειας 34 στρεμμάτων με περίμετρο 762 μέτρων. Οι κήποι απλώνονται από τα βασιλικά κτήρια με μια διπλή κλίμακα για να διευκολύνουν την πρόσβαση σε χαμηλότερο επίπεδο. Μεταξύ των δύο κλιμάκων, υπάρχει μια εσοχή με μια μαρμάρινη γούρνα.
Στο πίσω μέρος της εσοχής, υπάρχει μια μαρμάρινη γλυπτή κεφαλή λιονταριού, από όπου κυλά νερό. Σε αυτό το επίπεδο, υπήρχε και μια πισίνα, που τώρα θα καταργηθεί. Κάτω από αυτό το επίπεδο, δημιουργείται ο κεντρικός αμφιθέατρος των κήπων, ο οποίος έχει κεντρικό ρόλο στη διάταξη τους, ενώ διατίθενται μονοπάτια σε κυκλική διάταξη. Πάνω σε αυτή την αξονική διάταξη υπάρχουν επιμέρους στοιχεία.
Η κύρια κυκλική ακολουθία, με κέντρο τη μέση του αμφιθεάτρου και δευτερεύουσες διαδρομές που οδηγούν μέχρι την περίμετρο του μονοπατιού. Στις συναντήσεις των διασταυρώσεων, δημιουργούνται επιμέρους κυκλικοί κόμβοι. Υπάρχει επίσης ένας επιπλέον κόμβος στο κέντρο της σπείρας, ως σημείο κατάληξης της διαδρομής μέχρι τον Λαβύρινθο. Στην περιοχή ανατολικά και βόρεια του αμφιθεάτρου, ο σχεδιασμός ακολουθεί τη λογική του περιπάτου. Στον τομέα δυτικά του αμφιθεάτρου, υπάρχουν χρηστικές λειτουργίες όπως θερμοκήπιο και γήπεδο τένις. Ενώ δεν υπάρχει περίφραξη στη δυτική πλευρά των κήπων, στο ανατολικό όριο διατηρείται ένα χαμηλό τοίχωμα με κιγκλίδωμα για να χωρίζει τη βασιλική περιοχή από το υπόλοιπο κτήμα.
Κύριος στόχος της μελέτης: Η μετάβαση από το δάσος στους κήπους
Η αποκατάσταση του βασικού άξονα των κήπων και της αλέας από πλατάνια αποτελεί το κεντρικό στοιχείο του σχεδίου. Τα δένδρα περιβάλλονται από μυριές και μεγαλόφυλλα θάμνους, δημιουργώντας έναν καθαρό άξονα και αποκαλύπτοντας σταδιακά τους διάφορους χώρους. Προτείνονται ρόδοι σε κοντινή απόσταση από την αλέα και το ανάκτορο, με διάφορες ποικιλίες και υφές. Οι βόρειοι ρόδοι κοντά στο ανάκτορο συνδυάζουν ιστορικές ποικιλίες τριαντάφυλλων με σάλβιες, ενώ οι νότιοι ρόδοι, που είναι πιο κοντά στο δάσος, περιλαμβάνουν άγρια τριαντάφυλλα με μεγαλόφυλλα θάμνη.
Επιπλέον, προτείνεται η αποκατάσταση ενός θόλου κυπαρισσιών ανατολικά του γηπέδου τένις και του κυπαρισσώνα στην περιοχή του λαβυρίνθου, καθώς και η επαναφορά του μικρού οπωρώνα στο βορειοανατολικό μέρος των κήπων. Επίσης προτείνεται η δημιουργία ενός μικρού αμφιθεάτρου με οπωροφόρα δένδρα, όπως κερασιές ή βύσσινα, και κήπο με αρωματικά φυτά. Ο χώρος θα περικλειστεί με ένα ελαφρύ κιγκλίδωμα και θα φυτευτούν μεγάλοι θάμνοι για να μην διακρίνεται ως οριακή γραμμή της αναπαλαίωσης. Οι κήποι είχαν εγκαταλειφθεί και δάσει από το 1973.
Ο κύριος στόχος του σχεδίου είναι να διαχειριστεί τη μετάβαση από το δάσος στους κήπους και να αναδείξει τον τελευταίο ως ένα κλειστό τοπίο, ενισχύοντας την αίσθηση της εμβύθισης κατά τη διάρκεια της περιήγησης. Επίσης, η περιφερειακή περιοχή μπορεί να λειτουργήσει ως ζώνη ασφαλείας για πυρκαγιές, καθώς τα επιλεγμένα φυλλοβόλα δένδρα και τα χαμηλά τους κλαδιά καθυστερούν την εξάπλωση της φωτιάς. Τα μονοπάτια ακολουθούν την αρχική διάταξη των κήπων, όπως αυτή προκύπτει από τα θραύσματα τους. Η αποκατάσταση του κτήματος Τατοΐου θα πραγματοποιηθεί με τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με προϋπολογισμό 3.000.000 ευρώ.
Δηλώσεις της υπουργού Πολιτισμού σχετικά με την αποκατάσταση του κτήματος Τατοΐου
“Η αποκατάσταση των κήπων, καθώς και της αλέας και της περίφραξης στο ανατολικό όριο, εντάσσονται στον συνολικό σχεδιασμό του υπουργείου Πολιτισμού για την αποκατάσταση και ανάδειξη του ιστορικού πυρηνικού τομέα του Τατοΐου, στο πλαίσιο της στρατηγικής αξιοποίησής του ως μνημειακού συνόλου”, δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
Όπως ανέφερε, το σχέδιο εγκρίθηκε τον Απρίλιο και μετά τη θετική γνωμοδότηση προχωρούν προς την υλοποίησή του. “Ο στόχος μας είναι να αναβιώσουν οι κήποι, ως σημαντικό μέρος της χωροταξίας και της ζωής στο πρώην βασιλικό κτήμα, καθώς και της εμπειρίας των σημερινών επισκεπτών”, διευκρίνισε η Λίνα Μενδώνη.
Το πρώην βασιλικό κτήμα αγοράστηκε από τον Γεώργιο Α΄ το 1872. Το 1886, ολοκληρώθηκε το ανάκτορο και το 1890, ολοκληρώθηκαν οι κήποι. Η διαμόρφωση των κήπων γύρω από το ανάκτορο, καθώς και οι εργασίες ανακαίνισης ολόκληρου του κτήματος, είναι έργο του Λουδοβίκου Μύντερ, Δανού δασολόγου και φιλέλληνα, διευθυντή του κτήματος (1873-1892). Το 1916, ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά από την οποία διασώθηκαν το νέο ανάκτορο και οι κήποι. Την περίοδο 1924-1926, εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα της Ανωτέρας Δασολογικής και Ανωτέρας Γεωπονικής Σχολής για τη διαχείριση των κήπων. Τη δεκαετία του 1950, προστέθηκε η πισίνα στο επίπεδο της Grotto. Η μεγάλη πυρκαγιά του 2021 κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος του φυτώριου, το οποίο θα αποκατασταθεί μετά την ολοκλήρωση του έργου.