Η ασφάλεια στους ευρωπαϊκούς δρόμους αναδεικνύεται σε κυρίαρχο ζήτημα, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εγκρίνει ένα νέο, ολοκληρωμένο πλαίσιο για τις άδειες οδήγησης. Οι αλλαγές αυτές, που αποτελούν μέρος της φιλόδοξης στρατηγικής «Όραμα Μηδέν», έχουν ως στόχο τη δραστική μείωση των περίπου 20.000 θανάτων που καταγράφονται ετησίως στην ΕΕ και σηματοδοτούν μια νέα εποχή για την οδική συμπεριφορά και την τεχνολογία στην οδήγηση.

Ενίσχυση της Οδικής Ασφάλειας και Διασυνοριακή Συνεργασία

Ένας από τους βασικούς πυλώνες της μεταρρύθμισης είναι η εντατικοποίηση της διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών. Το νέο πλαίσιο προβλέπει την άμεση κοινοποίηση αφαιρέσεων, αναστολών ή περιορισμών αδειών οδήγησης που επιβάλλονται σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ προς τη χώρα έκδοσης της άδειας. Αυτή η διάταξη έρχεται να αντιμετωπίσει ένα σημαντικό κενό. Όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε ο εισηγητής της έκθεσης, Ματέο Ρίτσι, σχεδόν το 40% των οδηγών στους οποίους έχει αφαιρεθεί η άδεια σε άλλο κράτος μέλος δεν υφίστανται ποτέ τις συνέπειες της παράβασης, εκμεταλλευόμενοι τα διαφορετικά νομικά συστήματα. Η πρακτική αυτή υπονομεύει ευθέως την οδική ασφάλεια και καλλιεργεί ένα αίσθημα ατιμωρησίας.

Οι παραβάσεις που θα ενεργοποιούν αυτή τη διασυνοριακή ενημέρωση περιλαμβάνουν:

• Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών.
• Εμπλοκή σε τροχαίο δυστύχημα με θανατηφόρο αποτέλεσμα.
• Υπέρβαση του ορίου ταχύτητας κατά περισσότερο από 50 χιλιόμετρα την ώρα.

Ανάλυση: Η θέσπιση αυτού του μηχανισμού αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα προς την ενοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου ως προς την εφαρμογή της τροχαίας νομοθεσίας. Μέχρι πρότινος, η απουσία ενός ενιαίου συστήματος επέτρεπε σε οδηγούς με σοβαρά ποινικά μητρώα σε μία χώρα να συνεχίζουν να οδηγούν ανεμπόδιστα σε άλλη, δημιουργώντας κινδύνους και αίσθημα ανισότητας έναντι των συνεπών οδηγών.

Η Ψηφιακή Εποχή των Αδειών Οδήγησης και Νέα Πρότυπα Εκπαίδευσης

Μια καινοτομία που αλλάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την άδεια οδήγησης είναι η καθιέρωση της ψηφιακής άδειας. Οι πολίτες θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να έχουν την άδειά τους σε ηλεκτρονική μορφή στο κινητό τους τηλέφωνο, διατηρώντας παράλληλα την επιλογή της έντυπης εκδοχής. Η εισηγήτρια, Γιούτα Πάουλους, τόνισε ότι η πλήρης εφαρμογή της ψηφιακής άδειας αναμένεται έως το 2030, προσφέροντας ευελιξία και ομοιομορφία αναγνώρισης σε όλη την Ένωση.

Παράλληλα, οι αναθεωρημένοι κανόνες εισάγουν νέα πρότυπα εκπαίδευσης για τους υποψήφιους οδηγούς, με έμφαση στην προστασία των:

• Πεζών
• Ποδηλατών
• Παιδιών

Στόχος είναι η καλλιέργεια μιας οδηγικής κουλτούρας που σέβεται όλους τους ευάλωτους χρήστες του δρόμου. Επιπλέον, θεσπίζεται μια δοκιμαστική περίοδος δύο ετών για τους νέους οδηγούς, κατά την οποία θα ισχύουν αυστηρότερες κυρώσεις για παραβάσεις όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή η μη χρήση ζώνης/παιδικού καθίσματος. Το όριο ηλικίας για την απόκτηση άδειας οδήγησης κατηγορίας Β μειώνεται στα 17 έτη, με την προϋπόθεση ότι ο οδηγός θα έχει επίβλεψη από έμπειρο οδηγό μέχρι την ενηλικίωσή του.

Διάρκεια Ισχύος, Επαγγελματίες Οδηγοί και Χρονοδιάγραμμα Εφαρμογής

Η διάρκεια ισχύος των αδειών οδήγησης διαφοροποιείται:

• 15 έτη για αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες.
• 5 έτη για φορτηγά και λεωφορεία.

Τα κράτη μέλη αποκτούν την ευχέρεια να μειώσουν περαιτέρω την ισχύ για οδηγούς άνω των 65 ετών, θέτοντας συχνότερους ιατρικούς ελέγχους ή απαιτώντας επαναληπτικά μαθήματα. Επίσης, στις χώρες όπου η άδεια οδήγησης λειτουργεί και ως ταυτοποιητικό έγγραφο, η ισχύς της μπορεί να περιορίζεται στα δέκα χρόνια.

Προς αντιμετώπιση της έλλειψης επαγγελματιών οδηγών, η οδηγία προβλέπει:

• Απόκτηση άδειας φορτηγού από τα 18 έτη, εφόσον υπάρχει πιστοποιητικό επαγγελματικής επάρκειας (otherwise 21).
• Απόκτηση άδειας λεωφορείου από τα 21 έτη, με πιστοποιητικό επαγγελματικής επάρκειας (otherwise 24).

Στην εκτίμηση του συντάκτη: Οι διαφοροποιήσεις στην ισχύ των αδειών με βάση την κατηγορία οχήματος και την ηλικία αποτελούν μια λογική προσέγγιση για την ενίσχυση της ασφάλειας, λαμβάνοντας υπόψη τον αυξημένο κίνδυνο και την ευθύνη που συνεπάγεται η οδήγηση βαρέων οχημάτων ή οδήγηση σε προχωρημένη ηλικία. Παράλληλα, η προσπάθεια προσέλκυσης νέων στο επάγγελμα του οδηγού μέσω της μείωσης των ηλικιακών ορίων, σε συνδυασμό με την απαίτηση για πιστοποιητικά επαγγελματικής επάρκειας, επιχειρεί να εξισορροπήσει την ανάγκη για εργατικό δυναμικό με την παράλληλη διασφάλιση της επαγγελματικής κατάρτισης και της ασφάλειας.

Το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής προβλέπει ότι η οδηγία θα τεθεί σε ισχύ είκοσι ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους τρία χρόνια για να ενσωματώσουν τις διατάξεις στο εθνικό τους δίκαιο και έναν επιπλέον χρόνο για την πλήρη προετοιμασία και εφαρμογή του νέου συστήματος.