Ένα δείπνο σε έναν χώρο που φέρει βαρύ εθνικό και πολιτιστικό φορτίο πυροδότησε για άλλη μια φορά έντονες συζητήσεις στην Ελλάδα. Η παρουσία επιφανών προσωπικοτήτων στην αίθουσα των Ελγινείων Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο έθεσε εκ νέου στο επίκεντρο το ζήτημα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα και προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, αναδεικνύοντας τη διαχρονική ευαισθησία του ελληνικού κοινού σε κάθε ενέργεια που σχετίζεται με την τύχη των αρχαιολογικών μας θησαυρών.

Το αμφιλεγόμενο δείπνο και οι προσκεκλημένοι

Πρόσφατα, το Βρετανικό Μουσείο φιλοξένησε ένα δείπνο σε έναν από τους πλέον συμβολικούς χώρους του: την αίθουσα όπου εκτίθενται τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Το γεγονός αυτό έλαβε μεγάλη δημοσιότητα, όχι μόνο λόγω της τοποθεσίας αλλά και λόγω της λίστας των προσκεκλημένων. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονταν σημαντικές προσωπικότητες από τον χώρο της πολιτικής, της τέχνης και των επιχειρήσεων:

• Ο δήμαρχος του Λονδίνου, Σαντίκ Καν.
• Ο πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Ρίσι Σούνακ.
• Διεθνείς καλλιτέχνες όπως ο Μικ Τζάγκερ, η Ναόμι Κάμπελ και η Τζάνετ Τζάκσον.
• Επιχειρηματίες και απόγονοι ευκατάστατων ελληνικών οικογενειών.
• Η Νίνα Φλορ, σύζυγος του Φιλίππου Ντε Γκρες, μέλους της πρώην ελληνικής βασιλικής οικογένειας.

Η παρουσία της κυρίας Φλορ, ειδικότερα, προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση και σχολιάστηκε ευρέως στον ελληνικό δημόσιο διάλογο.

Οι αντιδράσεις στην Ελλάδα: Ένας συμβολισμός που πονά

Η είδηση του δείπνου δεν άφησε αδιάφορη την ελληνική κοινή γνώμη, η οποία είναι παραδοσιακά ευαισθητοποιημένη σε θέματα που άπτονται της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σχολιάζοντας το γεγονός στην τηλεοπτική εκπομπή «Το Πρωινό», ο δημοσιογράφος Γιώργος Λιάγκας εξέφρασε έντονη ενόχληση. Ο ίδιος τόνισε τη σημασία των συμβολισμών:

• «Για εμένα είναι απαράδεκτο αυτό. Υπάρχουν και κάποιοι συμβολισμοί σε αυτή τη ζωή.»
• Αναφερόμενος στην κυρία Φλορ, επισήμανε: «Δεν είσαι Ελληνίδα, αλλά έχεις σχέση με την Ελλάδα. Υποτίθεται ότι αυτή είναι μια πρώην βασιλική οικογένεια της Ελλάδας… Οι ίδιοι έχουν επιλέξει ένα όνομα που συμβολίζει την Ελλάδα, το Ντε Γκρες.»
• Κάλεσε σε αποχή: «Για εμένα δεν θα έπρεπε να έχει πάει κανένας Έλληνας σε αυτή την αίθουσα γιατί νομιμοποιεί μία ασχήμια και ουσιαστικά σαν Έλληνας αφαιρείς κάποια επιχειρήματα που πιθανόν τώρα να μπούνε στη φαρέτρα της ελληνικής διαπραγματευτικής πλευράς…»

Ανάλυση: Η αντίδραση αυτή αντανακλά τη βαθιά ριζωμένη πεποίθηση στην Ελλάδα ότι η παρουσία οποιουδήποτε Έλληνα, ή προσώπου συνδεδεμένου με την Ελλάδα, σε τέτοιες εκδηλώσεις στο Βρετανικό Μουσείο, ενδέχεται να ερμηνευθεί ως σιωπηρή αποδοχή της παραμονής των Γλυπτών εκεί. Αυτό υποσκάπτει το πάγιο ελληνικό αίτημα για την επιστροφή και επανένωσή τους, το οποίο βασίζεται σε ισχυρά ιστορικά, ηθικά και νομικά επιχειρήματα.

Διαπραγματεύσεις και αιχμές: Το διαρκές αίτημα της Ελλάδας

Η Ελλάδα διεκδικεί την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα εδώ και δεκαετίες. Το Βρετανικό Μουσείο ισχυρίζεται ότι τα Γλυπτά αποκτήθηκαν νόμιμα από τον Λόρδο Έλγιν στις αρχές του 19ου αιώνα, ενώ η Ελλάδα υποστηρίζει ότι αποτέλεσαν προϊόν κλοπής και λεηλασίας. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών έχουν περάσει από διάφορες φάσεις, με την ελληνική κυβέρνηση να επιμένει σε έναν διάλογο που θα οδηγήσει στην επανένωση των αριστουργημάτων.

Η παρουσία του Δημάρχου Λονδίνου, Σαντίκ Καν, σε αυτό το δείπνο είναι από μόνη της ένα ενδιαφέρον στοιχείο. Ο Καν έχει εκφράσει στο παρελθόν την υποστήριξή του στην ιδέα του επαναπατρισμού των Γλυπτών, ή τουλάχιστον στη διερεύνηση των δυνατοτήτων επιστροφής τους. Η συμμετοχή του στο δείπνο, αν και φαινομενικά αντιφατική, μπορεί να ερμηνευθεί ως μια προσπάθεια συμμετοχής του στην πολιτιστική ζωή της πόλης, αλλά και ως μια ευκαιρία επαφής με το μουσείο, ίσως για περαιτέρω συζητήσεις.

Συγκριτική Ανάλυση: Το θέμα των επιστροφών πολιτιστικών αγαθών δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Πολλά μουσεία ανά τον κόσμο, αντιμέτωπα με την ιστορική τους κληρονομιά, εξετάζουν πλέον ανοιχτά αιτήματα επιστροφών, αναγνωρίζοντας την ηθική διάσταση της κατοχής τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη απόφαση του Μουσείου του Κονγκό στο Βέλγιο να επιστρέψει χιλιάδες αντικείμενα. Αυτή η διεθνής τάση ενισχύει τη θέση της Ελλάδας, προσθέτοντας βάρος στο αίτημά της.

Ο πολιτισμός ως διαπραγματευτικό χαρτί

Η συζήτηση για τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι απλώς μια ακαδημαϊκή διαμάχη. Αποτελεί ένα ζήτημα εθνικής ταυτότητας και κυριαρχίας. Κάθε ενέργεια, είτε από Έλληνες είτε από ξένους, που λαμβάνει χώρα στην αίθουσα των Γλυπτών, αποκτά άλλη διάσταση και ερμηνεύεται μέσα από το πρίσμα της συνεχιζόμενης διεκδίκησης. Η αντίδραση του κοινού και των μέσων ενημέρωσης υπογραμμίζει ότι το θέμα παραμένει ψηλά στην εθνική ατζέντα και ότι η ελληνική κοινωνία παραμένει βαθιά ευαίσθητη στην προστασία και την αναγνώριση της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Το δείπνο αυτό, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των διοργανωτών, λειτούργησε ως ακόμη μία υπενθύμιση της εκκρεμότητας που βαραίνει τις σχέσεις Ελλάδας-Βρετανίας στο πεδίο του πολιτισμού.