Σε μια χώρα όπου το ποδόσφαιρο είναι θρησκεία, η φωνή της αδικίας αντηχεί συχνά από τις χαμηλότερες κατηγορίες. Η πρόσφατη δήλωση ενός προπονητή από την ερασιτεχνική κατηγορία πυροδοτεί εκ νέου τη συζήτηση για την αξιοκρατία στο ισπανικό ποδόσφαιρο και, κατ’ επέκταση, στον ευρύτερο αθλητικό και επαγγελματικό στίβο.

Ηχηρός αποκλεισμός και πικρία

Την παράσταση έκλεψε ένα παιχνίδι του Κυπέλλου Ισπανίας, όπου η ερασιτεχνική ομάδα Πουέρτο Ντε Βέγκα αντιμετώπισε την ισχυρή Θέλτα Βίγκο. Παρά την τελική ήττα με 0-2—με τη Θέλτα να εξασφαλίζει την πρόκριση μόλις στο δεύτερο ημίχρονο χάρη σε δύο γκολ—η εμφάνιση της μικρής ομάδας άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Ωστόσο, αυτό που πραγματικά απασχόλησε την κοινή γνώμη ήταν η μετα-αγώνα δήλωση του προπονητή της Πουέρτο Ντε Βέγκα, Χάβι Πρέντες.

Επιδιώκοντας την αξιοκρατία σε ένα “φαύλο” σύστημα

Ο Πρέντες, εμφανώς απογοητευμένος αλλά και οργισμένος, προχώρησε σε μια σκληρή κριτική για το σύστημα που επικρατεί, όχι μόνο στο ποδόσφαιρο αλλά και στην ισπανική κοινωνία γενικότερα. Τα λόγια του ήταν καταγγελτικά:

• «Ό,τι και να κάνω ή όσο κι αν ανεβάσω την ομάδα, είμαι σίγουρος ότι κανείς δεν θα με καλέσει για δουλειά.»
• Κατήγγειλε την επικράτηση της “γνωριμίας” έναντι της ικανότητας και της σκληρής δουλειάς.
• Χαρακτήρισε τους εαυτούς τους ως «προλεταριάτο και εργάτες» σε μια «γαμημένη χώρα» όπου οι θέσεις εργασίας δίνονται «σε αυτούς που γνωρίζουν τον πρόεδρο».
• Αναφέρθηκε στην έλλειψη ευκαιριών για «απίστευτα ταλαντούχους ανθρώπους» που δεν προωθούνται αξιοκρατικά.
• Υπαινίχθηκε, μάλιστα, ότι οι ευκαιρίες προκύπτουν μέσα από παρασκηνιακές συναντήσεις, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Αν δεν πάω σε μπουρδέλο στη μία το πρωί δεν υπογράφω συμβόλαια. Εκεί, έχω την ευκαιρία».

Η δήλωσή του έκλεισε με μια πρόκληση προς τα ΜΜΕ: «Ας δούμε αν έχετε τα κότσια να το δημοσιεύσετε», υπογραμμίζοντας την πεποίθησή του ότι τέτοιες αλήθειες συχνά φιμώνονται.

Ανάλυση: Ένα διαχρονικό πρόβλημα

Στην ελληνική δημοσιογραφική μας εμπειρία, τέτοιες καταγγελίες δεν είναι άγνωστες. Η απουσία διαφάνειας και η κυριαρχία των προσωπικών σχέσεων έναντι των προσόντων, αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο σε πολλούς τομείς, όχι μόνο στην Ισπανία αλλά και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Ο Πρέντες θίγει ουσιαστικά το πρόβλημα της κοινωνικής κινητικότητας και του αποκλεισμού.

Σύμφωνα με εκθέσεις διεθνών οργανισμών για την αξιοκρατία και τη διαφάνεια (π.χ. Transparency International), η αντίληψη περί εύνοιας και διασυνδέσεων έναντι της αξίας είναι ευρέως διαδεδομένη σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ. Ενώ ο αθλητισμός εμφανίζεται συχνά ως ένας χώρος όπου η απόδοση είναι το κύριο κριτήριο, οι δηλώσεις του Πρέντες αναδεικνύουν μια σκοτεινή πλευρά, όπου οι επαγγελματικές ευκαιρίες μπορεί να καθορίζονται εκτός των γηπέδων. Αυτό υποδηλώνει μια διάβρωση της εμπιστοσύνης στο σύστημα, με σοβαρές επιπτώσεις για το ηθικό και την αφοσίωση των “αφανών ηρώων” του ερασιτεχνικού αθλητισμού.

Επιπτώσεις για το μέλλον του ισπανικού ποδοσφαίρου

Οι καταγγελίες του Χάβι Πρέντες, αν και προέρχονται από την ερασιτεχνική κατηγορία, έχουν τη δύναμη να αφυπνίσουν συνειδήσεις και να απαιτήσουν αλλαγές. Η απουσία ίσων ευκαιριών και η διάχυτη αίσθηση της αδικίας μπορεί να οδηγήσει σε:

• Αποθάρρυνση νεαρών ταλέντων που βλέπουν τις προσπάθειές τους να μην ανταμείβονται.
• Ενίσχυση του «κλειστού κυκλώματος» στον επαγγελματικό αθλητισμό.
• Απώλεια της αυθεντικότητας και του πάθους που χαρακτηρίζει το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο.

Στην αξιολόγηση του συντάκτη, τέτοιες δυναμικές δηλώσεις, αν και σκληρές, είναι απαραίτητες για να ξεκινήσει ένας ουσιαστικός διάλογος και για να πιεστούν οι αρμόδιοι φορείς προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης διαφάνειας και της πραγματικής αξιοκρατίας, τόσο στον αθλητισμό όσο και στην κοινωνία εν γένει.