Οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν παραμένουν μια μακρά και πολύπλοκη διαδικασία γεμάτη προκλήσεις και αβεβαιότητες.
Η πρόκληση των διαπραγματεύσεων με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν
Οι συνομιλίες με το Ιράν απαιτούν υπομονή και επιμονή, καθώς οι πολύπλοκες διαφορές καθυστερούν την πρόοδο ακόμη και στις καλύτερες συνθήκες. Η «προθεσμία των 14 ημερών» που έθεσε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προκαλεί ερωτηματικά, αν πρόκειται για ρεαλιστικό χρονικό πλαίσιο ή για μια τακτική εξασφάλισης χρόνου για στρατιωτική προετοιμασία. Έμπειροι διπλωμάτες υπογραμμίζουν ότι οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ιράν συχνά διαρκούν μήνες ή και χρόνια, όπως φανερώνει η συμφωνία της εποχής Ομπάμα που ολοκληρώθηκε σε σχεδόν δύο χρόνια.
Το ρόλο του αγιατολάχ Χαμενεΐ και η τρέχουσα πολιτική κατάσταση
Ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ διατηρεί τον ύψιστο έλεγχο στην ιρανική εξωτερική πολιτική, ωστόσο πρόσφατες πληροφορίες αναφέρουν ότι μπορεί να βρίσκεται σε καθεστώς απόκρυψης. Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγκτσί, εμφανίζεται πρόθυμος να επιβάλει περιορισμούς στο πυρηνικό πρόγραμμα, παρόμοιους με αυτούς της συμφωνίας του 2015, αλλά αναφέρει σαφώς ότι οι διαπραγματεύσεις θα σταματήσουν αν συνεχιστούν οι ισραηλινές στρατιωτικές επιθέσεις σε εγκαταστάσεις του Ιράν.
Η στάση της αμερικανικής κυβέρνησης και οι στρατηγικές επιλογές
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει ότι προτιμά μία «εξαναγκαστική» διπλωματία με σαφές χρονικό όριο δύο εβδομάδων. Επιπλέον, υποβαθμίζει τη συμμετοχή της Ευρώπης στις συνομιλίες, δηλώνοντας ότι το Ιράν επιθυμεί διαπραγματεύσεις μόνο με τις ΗΠΑ. Το ερώτημα παραμένει αν η αμερικανική πλευρά προσπαθεί πραγματικά για μια συμφωνία ή επιδιώκει απλώς να κερδίσει χρόνο για στρατιωτική δράση.
Η αβεβαιότητα και η δυσκολία επίτευξης μιας συμφωνίας
Οι δημόσιες ενδείξεις για προσεχή συνάντηση μεταξύ του Αραγκτσί και του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, είναι ελάχιστες. Ακόμη κι αν υπάρξει συμφωνία, μένει ανοιχτό αν θα επιτευχθεί η απαραίτητη πολιτική στήριξη τόσο στο Ιράν όσο και στις ΗΠΑ. Ο Αραγκτσί, παλαιός γνώστης των ιρανικών πυρηνικών διαπραγματεύσεων, παραμένει σημαντικός παράγοντας, αλλά ο βαθμός επιρροής του στην ηγεσία δεν είναι ξεκάθαρος. Αντίθετα, ο Γουίτκοφ γνωρίζει περιορισμένα το αντικείμενο, αν και έχει προσωπική σχέση με τον Τραμπ και επηρεάζει το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων.
«Δεν ζούμε φυσιολογικές εποχές» – Η εκτίμηση των ειδικών
Ο Ρίτσαρντ Χάας, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, επισημαίνει ότι η πίεση προς το Ιράν είναι πρωτοφανής και η πίεση προς τον Τραμπ για χρήση στρατιωτικής ισχύος μπορεί να είναι ασφυκτική. Η επιτυχία εξαρτάται από το αν ο Τραμπ απαιτεί «άνευ όρων παράδοση» ή έναν ρεαλιστικό, συμβιβαστικό περιορισμό στον εμπλουτισμό ουρανίου.
Ο Ρόμπερτ Μάλεϊ, συμμετέχων στις διαπραγματεύσεις του 2015 και στις προσπάθειες επανέναρξης της σύμβασης επί Μπάιντεν, σημειώνει ότι δύο εβδομάδες ίσως επαρκούν για να εκληφθεί μια παράδοση χωρίς όρους, ωστόσο κάτι τέτοιο είναι απίθανο να συμβεί. Αντίθετα, θεωρεί πιο ρεαλιστικό ένα «εθελοντικό» και προσωρινό πάγωμα του εμπλουτισμού, με δεδομένη τη μείωση της ικανότητας του Ιράν, το οποίο θα μπορούσε να αποτρέψει μια στρατιωτική σύγκρουση.
Η σημασία του χρόνου και το ενδεχόμενο στρατιωτικής σύγκρουσης
Οι δημιουργικές λύσεις απαιτούν χρόνο, όπως μήνες συνομιλιών στη Βιέννη και επίσημη επικύρωση από Τεχεράνη και Ουάσινγκτον. Ωστόσο, το τρέχον σκηνικό δεν επιτρέπει τέτοια χρονοδιαγράμματα. Ο Αραγκτσί δεν δείχνει πρόθυμος να ξεκινήσει νέες διαπραγματεύσεις, ενώ ο Τραμπ δεν φαίνεται ιδιαίτερα δεσμευμένος σε αυτό τον δρόμο.
Η σκεπτικιστική αντίληψη του Ιράν για τις συνομιλίες
Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την υποψία ότι οι συνομιλίες με τον Γουίτκοφ μπορεί να αποτελούν ένα «θέατρο σκιών» για να συγκαλυφθούν οι ισραηλινές στρατιωτικές προετοιμασίες. Τόνισε ότι το Ιράν δεν θα σταματήσει ποτέ τον εμπλουτισμό του ουρανίου, τονίζοντας ότι πρόκειται για ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας και επίτευγμα για τους ιρανούς επιστήμονες.