Σε μια αιφνιδιαστική και άκρως σημαντική ανατροπή της εξωτερικής του πολιτικής, ο Πρόεδρος Τραμπ εγκατέλειψε τη μέχρι πρότινος θέση του για εδαφικές παραχωρήσεις της Ουκρανίας στη Ρωσία, δηλώνοντας ότι το Κίεβο είναι σε θέση να ανακτήσει όλα τα εδάφη του.
Η Αναπάντεχη Στροφή: Από την Παραχώρηση στην Ανάκτηση
Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, προχώρησε την Τρίτη σε μια θεαματική μεταβολή της στάσης του έναντι του πολέμου στην Ουκρανία. Ενώ μόλις πριν από πέντε εβδομάδες, μετά τη συνάντησή του στην Αλάσκα με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, υποστήριζε την ανάγκη η Ουκρανία να προβεί σε εδαφικές παραχωρήσεις για την επίτευξη ειρήνης, τώρα δηλώνει πως η χώρα, με την υποστήριξη της Ευρώπης, βρίσκεται «σε θέση να πολεμήσει και να κερδίσει, ανακτώντας όλη την επικράτειά της στην αρχική της μορφή». Η δήλωση αυτή, η οποία δημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λίγο μετά τη συνάντησή του με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στη Νέα Υόρκη, έχει προκαλέσει ευρύ φάσμα συζητήσεων και ερμηνειών.
Πολιτικές Μετατοπίσεις και Ευρωπαϊκές Αντιδράσεις
Η απουσία επίσημης εξήγησης από τον Λευκό Οίκο για αυτή τη ρητή αλλαγή πλεύσης έχει θορυβήσει αρκετούς Ευρωπαίους αξιωματούχους. Πολλοί εξ αυτών ερμήνευσαν την κίνηση του Τραμπ ως μια προσπάθεια αποστασιοποίησης από έναν πόλεμο που ο ίδιος είχε παλαιότερα υποσχεθεί να επιλύσει τάχιστα. Η θητεία του Τραμπ έχει χαρακτηριστεί από πολλαπλές μετατοπίσεις στο Ουκρανικό ζήτημα:
- Τον Φεβρουάριο, είχε επικρίνει σφοδρά τον Ζελένσκι για την επιμονή του σε αμερικανική βοήθεια.
- Την άνοιξη, υιοθέτησε μια πιο φιλική στάση προς τον Πούτιν, εξαιρώντας τη Ρωσία από δασμούς.
- Το καλοκαίρι, υποδέχθηκε τον Ρώσο πρόεδρο με «κόκκινο χαλί» στην Αλάσκα.
Η τωρινή στήριξη προς την Ουκρανία, αν και πιο διακριτική, συνοδεύτηκε από την ευχή του Τραμπ «και στις δύο χώρες τα καλύτερα». Ωστόσο, η νέα αυτή στάση δεν έμεινε ασχολίαστη. Λίγες ώρες αργότερα, ο Υπουργός Εξωτερικών και προσωρινός Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας, Μάρκο Ρούμπιο, εκφράστηκε με διαφορετικό τόνο, επισημαίνοντας ότι ο πόλεμος «δεν μπορεί να τελειώσει στρατιωτικά» και ότι η λύση θα έρθει στο «τραπέζι των διαπραγματεύσεων», απηχώντας την προηγούμενη θέση του Τραμπ. Αυτή η ασυνέπεια στις δηλώσεις ανώτατων αξιωματούχων υπογραμμίζει την εσωτερική διχογνωμία εντός της αμερικανικής κυβέρνησης για τη διαχείριση της κρίσης.
Η Στροφή του Τραμπ μετά την «Απογοήτευση» του Πούτιν
Η συνάντηση στην Αλάσκα είχε βρει τον Τραμπ να υποστηρίζει την ιδέα μιας σύντομης και συνολικής ειρηνευτικής συμφωνίας, απορρίπτοντας μια προσωρινή εκεχειρία. Μάλιστα, είχαν συζητηθεί σενάρια για μια μελλοντική δύναμη ασφαλείας στην Ουκρανία, ακόμα και με πιθανή αμερικανική αεροπορική υποστήριξη για μια «ζώνη απαγόρευσης πτήσεων». Όμως, η Τρίτη, μετά την ομιλία του στον ΟΗΕ, βρήκε τον Τραμπ φανερά δυσαρεστημένο με τον Πούτιν, τον οποίο φέρεται να κατηγορεί για μη τήρηση των ειρηνευτικών δεσμεύσεων. Αυτή η δυσαρέσκεια οδήγησε σε μια μακροσκελή ανάρτηση, στην οποία ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε τις ρωσικές δυνάμεις «χάρτινο τίγρη» και επέκρινε τη Ρωσία για έναν πόλεμο που «μια πραγματική στρατιωτική δύναμη θα είχε κερδίσει σε λιγότερο από μία εβδομάδα». Οι δηλώσεις αυτές έρχονται σε πλήρη αντίθεση με προηγούμενες τοποθετήσεις του, στις οποίες επαινούσε τη ρωσική στρατιωτική ισχύ.
Οικονομικές Επιπτώσεις και Στρατιωτική Πραγματικότητα
Ο Τραμπ αναφέρθηκε επίσης στις «ΜΕΓΑΛΕΣ οικονομικές δυσκολίες» που αντιμετωπίζει η Ρωσία, επισημαίνοντας τις τεράστιες δαπάνες και τις ελλείψεις καυσίμων. Ωστόσο, όπως παρατηρείται από αναλυτές και ανώτερους αξιωματικούς του ΝΑΤΟ, οι οικονομικές αυτές προκλήσεις ήταν υπαρκτές και πριν τη συνάντηση της Αλάσκας. Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί ο Τραμπ πιστεύει τώρα ότι η Ουκρανία, η οποία έχανε εδάφη, μπορεί ξαφνικά να τα ανακτήσει. Σύμφωνα με πηγές εντός του ΝΑΤΟ, η Ουκρανία δεν κατάφερε να ανακτήσει σημαντικά εδάφη ακόμα και στην περίοδο της μέγιστης αμερικανικής βοήθειας, όταν η Ρωσία δεν είχε ακόμα συγκεντρώσει το σύνολο των δυνάμεών της.
Το Μέλλον της Βοήθειας και οι Αντιδράσεις Ζελένσκι – Πούτιν
Παρά τη μεταστροφή του, ο Τραμπ δεν δεσμεύτηκε για την αποκατάσταση της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας, δηλώνοντας αόριστα: «Θα συνεχίσουμε να προμηθεύουμε όπλα στο ΝΑΤΟ ώστε το ΝΑΤΟ να τα χρησιμοποιήσει όπως θέλει». Αυτή η στάση υπογραμμίζει την εξάρτηση των αποφάσεων για την ενίσχυση της Ουκρανίας από τις ισχυρότερες ευρωπαϊκές δυνάμεις της Συμμαχίας, όπως είναι η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία, καθώς και από τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε.
Ο Πρόεδρος Ζελένσκι, παρά την προηγούμενη δημόσια διαμάχη του με τον Τραμπ, χαιρέτισε θετικά τις δηλώσεις, χαρακτηρίζοντάς τον μάλιστα «game-changer», δηλ. «αυτόν που αλλάζει τα δεδομένα». Το αν η δήλωση αυτή θα αποδειχθεί πράγματι καταλύτης για την πορεία του πολέμου μένει να φανεί τους επόμενους μήνες.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η πιθανή αντίδραση του Πούτιν. Μετά τη συνάντηση στην Αλάσκα, ο Ρώσος πρόεδρος εκτιμούσε ότι ο Τραμπ δεν ήθελε τη συνέχιση του πολέμου ούτε την εμπλοκή αμερικανών στρατιωτών σε ειρηνευτικές αποστολές του ΝΑΤΟ. Τώρα, ο Πούτιν είτε θα εκλάβει τη νέα στάση του Τραμπ ως έμμεση επιβεβαίωση της δικής του ισχύος, είτε θα επιλέξει την κλιμάκωση, πιστεύοντας ότι ο χρόνος και η ισχύς είναι με το μέρος της Ρωσίας. Η γεωπολιτική σκακιέρα στην Ανατολική Ευρώπη παραμένει σε συνεχή κίνηση, με απρόβλεπτες εξελίξεις.