Η κρισιμότερη ίσως συνάντηση κορυφής λαμβάνει χώρα σήμερα στον Λευκό Οίκο, με επίκεντρο το μέλλον της Ουκρανίας και την ενότητα της Δυτικής συμμαχίας. Πρόκειται για μια συγκυρία όπου οι γεωπολιτικές ισορροπίες δοκιμάζονται και οι ανησυχίες για την πορεία του πολέμου στην Ανατολική Ευρώπη κορυφώνονται, εν μέσω αλλαγών στη ρητορική του Αμερικανού Προέδρου.
Η Διατλαντική Συνοχή στο Μικροσκόπιο
Η παρουσία του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, του Ουκρανού ομολόγου του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, και κορυφαίων Ευρωπαίων ηγετών στην Ουάσιγκτον υπογραμμίζει την ένταση που επικρατεί στις διατλαντικές σχέσεις. Η συνάντηση αυτή δεν αφορά μόνο την αρωγή προς το Κίεβο, αλλά αποτελεί και μια προσπάθεια συνοχής του Δυτικού μετώπου, το οποίο δείχνει σημάδια διάσπασης. Το πλέον ανησυχητικό στοιχείο, σύμφωνα με Δυτικούς αναλυτές, είναι η μετατόπιση της ρητορικής του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ. Δηλώσεις όπως η αδυναμία της Ουκρανίας να ανακτήσει την Κριμαία ή η αναγνώριση της ρωσικής στρατιωτικής υπεροχής, ιδίως μετά την επίσκεψή του στην Αλάσκα και τη συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, έχουν προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις στην Ευρώπη. Αυτές οι τοποθετήσεις εγείρουν φόβους για πιθανή συμφωνία εδαφικού χαρακτήρα, η οποία θα υπονόμευε την ουκρανική κυριαρχία και, κατ’ επέκταση, το κύρος του ΝΑΤΟ.
Οι Εγγυήσεις Ασφαλείας και η Εδαφική Ακεραιότητα
Ο Πρόεδρος Ζελένσκι φτάνει στην Ουάσιγκτον με σαφείς προσδοκίες για εγγυήσεις ασφαλείας. Παρόλο που αναγνωρίζει την πιθανότητα μιας εκεχειρίας ως αρχικού βήματος για διαπραγματεύσεις, είναι κατηγορηματικός ότι το Σύνταγμα της Ουκρανίας απαγορεύει την παραχώρηση εδαφών. «Οι Ουκρανοί μάχονται για τη γη τους και την ανεξαρτησία τους», δήλωσε χαρακτηριστικά, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο διαπραγματεύσεων μόνο με βάση τις τρέχουσες γραμμές του μετώπου. Η ευρωπαϊκή πλευρά δείχνει προς το παρόν ενιαία στάση. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπογράμμισε την ανάγκη για ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, ενώ ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, προειδοποίησε για το βαρύ τίμημα που θα πληρώσει η Ευρώπη σε περίπτωση αδυναμίας. Την ιδέα μιας «δύναμης διαβεβαίωσης» για την Ουκρανία, με στόχο την αποτροπή μελλοντικών ρωσικών επιθέσεων, υποστηρίζουν και οι πρωθυπουργοί του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, και της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι.
Η Ατζέντα στον Λευκό Οίκο και οι Ρωσικές Ανησυχίες
Η ατζέντα των συνομιλιών στον Λευκό Οίκο είναι ιδιαίτερα κρίσιμη. Στις διμερείς συνομιλίες με τον Ζελένσκι, αναμένεται ο Τραμπ να πιέσει για άμεση κατάπαυση του πυρός, θέτοντας παράλληλα το ζήτημα των εδαφικών παραχωρήσεων. Στη συνέχεια, στη διευρυμένη σύσκεψη με τους Ευρωπαίους ηγέτες, το κύριο ζητούμενο είναι η διαμόρφωση σαφών γραμμών ασφαλείας για την Ουκρανία που θα καθησυχάσουν τόσο το Κίεβο όσο και τους συμμάχους ότι δεν ανοίγει ο δρόμος για νέες ρωσικές επιθέσεις. Αυτό το σημείο είναι κρίσιμο, καθώς ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, δήλωσε πρόσφατα ότι οι ΗΠΑ «τελειώσαμε με τη χρηματοδότηση του πολέμου», μεταφέροντας ουσιαστικά το βάρος στην Ευρώπη – μια στάση που εναρμονίζεται με τη ρητορική του Τραμπ για μια «άμεση ειρηνευτική συμφωνία».
Για τη Μόσχα, η παρούσα στιγμή είναι στρατηγικής σημασίας. Παρά τις μεγάλες απώλειες που έχει υποστεί, η ρωσική ηγεσία εκτιμά ότι διατηρεί το στρατιωτικό πλεονέκτημα και δεν δείχνει διάθεση για ουσιαστική εκεχειρία, εκτός εάν «παγώσουν» οι τρέχουσες γραμμές μάχης. Μια τέτοια εξέλιξη, ωστόσο, θα σήμαινε την απώλεια περίπου του 20% της ουκρανικής επικράτειας, ένα σενάριο που απορρίπτει κατηγορηματικά το Κίεβο.
Ο Διπλός Κίνδυνος για την Ευρώπη και ο Ρόλος της Ελλάδας
Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν διπλό κίνδυνο: αφενός, την υποχρέωση της Ουκρανίας σε ταπεινωτικές παραχωρήσεις και, αφετέρου, τον κλονισμό της διατλαντικής συνοχής που οικοδομήθηκε από το 1949. Η παρέμβαση του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, κατά την τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων ηγετών, συνοψίζει αυτή την ανησυχία: «Μόνο η Ουκρανία μπορεί να λάβει αποφάσεις για ζητήματα κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας». Αυτή η φράση αποτελεί μια ξεκάθαρη θέση υπέρ της εθνικής κυριαρχίας και της αυτοδιάθεσης, βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου.
Η σημερινή συνάντηση στον Λευκό Οίχο μπορεί να αποβεί καμπή για το μέλλον της σύγκρουσης. Εάν ο Τραμπ επιμείνει στην άμεση συμφωνία υπό ρωσικούς όρους, το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μιας βαθιάς ρωγμής. Αν, αντιθέτως, οι Ευρωπαίοι καταφέρουν να επιβάλλουν μια ενιαία στάση και να δεσμεύσουν τον Αμερικανό Πρόεδρο σε σαφείς εγγυήσεις για την Ουκρανία, τότε ίσως ανοίξει ένα παράθυρο για ειρήνη που δεν θα σηματοδοτεί ήττα για το Κίεβο. Το σίγουρο είναι πως οι επόμενες ώρες θα δοκιμάσουν όχι μόνο τις αντοχές της Ουκρανίας, αλλά και την ίδια την ιδέα της Δύσης ως μιας ενιαίας και αλληλέγγυας συμμαχίας.