Η αυξανόμενη συχνότητα επιθέσεων από όρκες σε σκάφη στις ακτές της Ιβηρικής Χερσονήσου αποτελεί ένα φαινόμενο που πλέον προκαλεί σοβαρά ερωτήματα και ανησυχία, ειδικά μετά τη δραματική διάσωση μιας οικογένειας Γάλλων από βυθιζόμενο ιστιοπλοϊκό. Τι κρύβεται πίσω από αυτή την εκρηκτική αύξηση και ποιες είναι οι προεκτάσεις για τη ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο οικοσύστημα;
Δραματική Διάσωση και η Σκληρή Πραγματικότητα των Ωκεανών
Μια πενταμελής γαλλική οικογένεια, με τρία ανήλικα παιδιά ηλικίας 8, 10 και 12 ετών, βίωσε τον εφιάλτη της επίθεσης όρκας το βράδυ της Παρασκευής, περίπου 55 ναυτικά μίλια νοτιοανατολικά του Πενίτσε της Πορτογαλίας. Το ιστιοπλοϊκό τους, που είχε αποπλεύσει από τη Λοριάν της Βρετάνης με προορισμό τα νότια ύδατα της Ιβηρικής, χτυπήθηκε επανειλημμένα από όρκες, με συνέπεια τη δημιουργία ρήγματος στην πρύμνη και την ταχεία εισροή υδάτων. Οι γονείς επέδειξαν ψυχραιμία, εκπέμποντας άμεσα σήμα κινδύνου και επιβιβάζοντας τα παιδιά τους σε σωσίβια λέμβο λίγο πριν την τελική βύθιση του σκάφους.
Η κινητοποίηση των πορτογαλικών αρχών ήταν άμεση και συντονισμένη:
- Ένα κοντινό αλιευτικό εντόπισε και περισυνέλεξε την οικογένεια.
- Στρατιωτικό ελικόπτερο EH-101 Merlin της Πολεμικής Αεροπορίας ανέλαβε τη μεταφορά τους σε νοσοκομείο για προληπτικές εξετάσεις.
- Φρεγάτα του Πορτογαλικού Ναυτικού και σωστικά μέσα της Λιμενικής Αρχής Πενίτσε συμμετείχαν επίσης στην επιχείρηση διάσωσης, η οποία δυσχεραίνονταν από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες.
Οι Γάλλοι πολίτες, μετά τη διάσωσή τους, λαμβάνουν την απαραίτητη υποστήριξη από τις προξενικές αρχές στην Λισαβόνα.
Fica com as imagens do resgate do resgate a cinco pessoas realizado pela Força Aérea através do helicóptero EH-101 Merlin.
Sabe tudo sobre o resgate em:https://t.co/tBzKX2USUZ pic.twitter.com/KKLTxqK969
— Força Aérea Portuguesa (@fap_pt) October 11, 2025
Η Ανησυχητική Επιδημία Επιθέσεων Όρκων: Μια Νέα Πρόκληση;
Το περιστατικό αυτό δεν είναι μεμονωμένο. Εντάσσεται σε μια διογκούμενη σειρά αλληλεπιδράσεων όρκων με σκάφη στην περιοχή, η οποία έχει λάβει διαστάσεις που προβληματίζουν έντονα την επιστημονική κοινότητα και τις αρχές ναυσιπλοΐας. Μόλις τον περασμένο μήνα, ένα άλλο γιοτ με πέντε επιβαίνοντες βυθίστηκε κοντά στη Fonte da Telha, νότια της Λισαβόνας, μετά από παρόμοια επίθεση, ενώ το ίδιο κοπάδι όρκων είχε πλήξει και δεύτερο σκάφος την ίδια ημέρα.
Στατιστικά Στοιχεία και Προειδοποιήσεις:
- Από το 2020 έως το 2023, έχουν καταγραφεί σχεδόν 500 περιστατικά αλληλεπίδρασης όρκων με σκάφη στα στενά του Γιβραλτάρ και στις ακτές της Πορτογαλίας.
- Αν και δεν έχουν αναφερθεί ανθρώπινα θύματα, ένα στα πέντε σκάφη έχει υποστεί σοβαρές ζημιές ή έχει βυθιστεί ολοσχερώς.
- Μόνο φέτος, οι πορτογαλικές ναυτιλιακές αρχές έχουν εκδώσει 61 προειδοποιήσεις προς ναυτικούς και ιστιοπλόους, αριθμός αυξημένος σε σύγκριση με τις 45 προειδοποιήσεις για όλο το 2024 (Ανάλυση: Υπάρχει μια ασάφεια στα στοιχεία της πηγής, καθώς αναφέρει “το σύνολο του 2024” για τις προηγούμενες προειδοποιήσεις ενώ η παρούσα χρονική στιγμή, με βάση την ημερομηνία της ανάρτησης στο Twitter (Οκτώβριος 2025), είναι μεταγενέστερη. Υποθέτουμε ότι το “το σύνολο του 2024” αναφέρεται στην προηγούμενη ολοκληρωμένη χρονιά για συγκριτικούς σκοπούς).
Τι Κρύβεται Πίσω από τη Συμπεριφορά των Όρκων;
Οι θαλάσσιοι βιολόγοι βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα γρίφο. Η υποθετική τους ανάλυση συγκεντρώνεται σε πιθανές εξηγήσεις για αυτή τη συγκεκριμένη, επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά των όρκων:
- Πολιτισμική Εκμάθηση: Είναι πιθανό ένα συγκεκριμένο κοπάδι όρκων, ή ακόμα και ένας αρχηγός όρκα, να έχει αναπτύξει αυτή τη συμπεριφορά, η οποία στη συνέχεια μεταδίδεται μέσω μάθησης σε άλλα μέλη της ομάδας. Αυτό παρατηρείται συχνά σε κοινωνικά όντα όπως οι όρκες, όπου οι συμπεριφορές μπορούν να διαδοθούν γρήγορα εντός του πληθυσμού τους.
- Παιχνιδιάρικη Διάθεση ή Περιέργεια: Αν και ακραίο, δεν αποκλείεται οι όρκες, γνωστοί για την ευφυΐα τους, να αντιλαμβάνονται την αλληλεπίδραση με τα πηδάλια ως ένα είδος παιχνιδιού ή πρόκλησης.
- Περιβαλλοντική Πίεση: Η υπεραλίευση και η υποβάθμιση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων ενδέχεται να επηρεάζουν τις μεταναστευτικές διαδρομές και τη διαθεσιμότητα τροφής των όρκων, οδηγώντας τους σε νέες, απρόβλεπτες συμπεριφορές.
- Απάντηση σε Τραυματικό Γεγονός: Μια θεωρία που κυκλοφορεί στην επιστημονική κοινότητα – και παρότι δεν αναφέρεται ρητά στην πηγή, είναι ευρέως συζητημένη – είναι ότι μια αρχική επίθεση μπορεί να ξεκίνησε ως αντίδραση σε κάποιο τραυματικό συμβάν που προκάλεσε άνθρωπος (π.χ., σύγκρουση με σκάφος, τραυματισμός), και έκτοτε έχει εξελιχθεί σε εκδικητική ή αποτρεπτική συμπεριφορά προς τα σκάφη γενικότερα.
Αυτή η αλυσίδα συμβάντων αναδεικνύει την ευθραυστότητα της ισορροπίας μεταξύ ανθρώπινης δραστηριότητας και θαλάσσιας ζωής. Ενώ η προστασία των ανθρώπων είναι πρωταρχικής σημασίας, η κατανόηση της συμπεριφοράς των όρκων και η εξεύρεση λύσεων που να διασφαλίζουν την ασφάλεια τόσο των ναυτικών όσο και αυτών των μεγαλοπρεπών θηλαστικών, καθίσταται πλέον επιτακτική ανάγκη.