Φαίνεται πως η κυβέρνηση Τραμπ εγκαινιάζει μια νέα περίοδο στις σχέσεις με την Ουκρανία, με ενδείξεις να υποδηλώνουν προσπάθεια αντικατάστασης του Βολοντίμιρ Ζελένσκι από την προεδρία. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, όπου χαρακτήρισε τον Ουκρανό πρόεδρο “μη εκλεγμένο δικτάτορα” και “μέτριο κωμικό”, δεν θεωρούνται τυχαίες. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Economist, αναδύεται ένα πιθανό σενάριο διαδοχής, με τον στρατηγό Βαλέρι Ζαλούζνι να προβάλλει ως κεντρική φιγούρα στη μετά-Ζελένσκι εποχή. Ο πρώην αρχηγός των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, απομακρυσμένος από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι τον Μάιο του 2023 και τοποθετημένος ως πρέσβης στο Λονδίνο, διατηρεί υψηλή δημοτικότητα, έχοντας ηγηθεί της επιτυχούς άμυνας του Κιέβου κατά την έναρξη της ρωσικής εισβολής. Η επιλογή του Βαλέρι Ζαλούζνι ως πρέσβη στο Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται να είναι μια κίνηση τακτικής, διατηρώντας τον παράλληλα σε ένα σημαντικό πόστο και εκτός Ουκρανίας.
Η προσέγγιση του Ντόναλντ Τραμπ προς τη Ρωσία και οι εμφανείς προθέσεις του για αναδιαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής δημιουργούν ήδη αναστάτωση στην ουκρανική πολιτική σκηνή. «Ο Τραμπ ουδέποτε έκρυψε την αντιπάθειά του προς τον Ζελένσκι», δηλώνει έμπειρος διπλωμάτης στο Economist, υπονοώντας ότι η αμερικανική κυβέρνηση διερευνά τρόπους απομάκρυνσης του Ουκρανού προέδρου. Ο ίδιος ο Βαλέρι Ζαλούζνι απέφυγε να απαντήσει ευθέως στο ερώτημα αν θα διεκδικήσει την προεδρία, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο. «Πριν συζητήσουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες», δήλωσε χαρακτηριστικά, αφήνοντας να εννοηθεί ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις. Οι “κατάλληλες συνθήκες” ενδέχεται να περιλαμβάνουν αλλαγή στάσης από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών ή εσωτερική πολιτική αναταραχή στην Ουκρανία.
Η στάση του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο επαναξιολόγησης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, που έχει στόχο την εξισορρόπηση των συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ουκρανική κρίση. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κατηγορήσει ανοιχτά τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ότι εκμεταλλεύεται τους Αμερικανούς φορολογούμενους για να παρατείνει τον πόλεμο, χαρακτηρίζοντάς τον «τον καλύτερο πλασιέ» λόγω της ικανότητάς του να εξασφαλίζει συνεχώς οικονομική βοήθεια από τις ΗΠΑ. Η κριτική αυτή υπογραμμίζει την αμφισβήτηση της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία και την επιθυμία του Τραμπ για αλλαγή στρατηγικής.
Ο Ουκρανός πρόεδρος αντιμετωπίζει πλέον περιορισμένες δυνατότητες ελιγμών. Η πολιτική του επιβίωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας, και κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, η θητεία του έχει τυπικά λήξει εδώ και έναν χρόνο, αν και παρατείνεται λόγω του στρατιωτικού νόμου που ισχύει εξαιτίας του πολέμου. Ωστόσο, οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι ο πόλεμος επηρεάζει μόνο ένα τμήμα της χώρας, ενώ σε πολλές περιοχές η ζωή συνεχίζεται σχετικά κανονικά. «Αν υπήρχε πραγματική βούληση, οι εκλογές θα μπορούσαν να είχαν διεξαχθεί», ισχυρίζονται, θέτοντας υπό αμφισβήτηση εάν ο στρατιωτικός νόμος αποτελεί πραγματικό εμπόδιο ή πολιτικό εργαλείο για τη διατήρησή του στην εξουσία. Η συζήτηση για τη νομιμότητα της παραμονής του Ζελένσκι στην εξουσία εντείνεται, καθώς πλησιάζει η ημερομηνία λήξης της θητείας του, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της ουκρανικής ηγεσίας.
Παράλληλα, η Ευρώπη εμφανίζεται αμήχανη, παραβλέποντας τα βαθύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ουκρανία. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, το ηθικό του ουκρανικού στρατού είναι κλονισμένο και, παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ρωσία, η κατάσταση στο Κίεβο είναι ακόμα πιο κρίσιμη. «Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δείχνουν να είναι αποπροσανατολισμένοι, χωρίς σαφή στρατηγική, ενώ η κοινή γνώμη στην Ευρώπη απομακρύνεται σταδιακά από την υποστήριξη προς τον πόλεμο», επισημαίνει ανώτερος αξιωματούχος. Η πιθανή εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας δημιουργεί νέα δεδομένα, τα οποία ενδέχεται να οδηγήσουν στην πολιτική αποχώρηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Καθώς πολλοί Ουκρανοί τον θεωρούν υπεύθυνο για τη στρατιωτική και οικονομική κρίση της χώρας, το ερώτημα που παραμένει είναι ποιος θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της Ουκρανίας στην επόμενη φάση της ιστορίας της και πώς θα διαχειριστεί τις σχέσεις με τη Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επόμενη φάση στην Ουκρανία αναμένεται να είναι καθοριστική για την σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής.