Προβλήματα εμφανίστηκαν πριν ακόμα αρχίσει να εφαρμόζεται το νέο σχέδιο μετανάστευσης που είχε συμφωνηθεί μεταξύ Αλβανίας και Ιταλίας, όπως αναφέρει ανάλυση του Guardian. Ακριβώς ένα μήνα μετά την εγκαινίαση των κέντρων κράτησης για αιτούντες άσυλο στην Αλβανία, τα οποία είχαν προγραμματιστεί να φιλοξενούν έως και 3.000 άτομα μηνιαίως, πάνω από 50 αστυνομικοί επέστρεψαν στην Ιταλία, ενώ δεκάδες κοινωνικοί λειτουργοί αποχώρησαν το τελευταίο Σαββατοκύριακο, θεωρώντας την παρουσία τους εκεί «περιττή».
Από την έναρξη λειτουργίας των κέντρων στις 11 Οκτωβρίου, μόλις 24 αιτούντες άσυλο έχουν μεταφερθεί στην Αλβανία, με σκοπό τον επαναπατρισμό τους. Μάλιστα, πέντε από αυτούς παρέμειναν λιγότερο από 12 ώρες σε κέντρο κράτησης, ενώ οι υπόλοιποι εξήλθαν μετά από περισσότερες από 48 ώρες. Όλοι τους επιστράφηκαν στην Ιταλία όταν οι Ιταλοί δικαστές έκριναν παράνομο να κρατηθούν στην Αλβανία πριν την επαναποστολή τους σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές και η Αίγυπτος, οι οποίες θεωρούνται ασφαλείς από τη Ρώμη.
Οι δικαστές υποστήριξαν την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΚ), σύμφωνα με την οποία μια χώρα εκτός της ΕΕ δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής εκτός εάν ολόκληρη η επικράτειά της παρουσιάζει την ίδια εικόνα. Ως αποτέλεσμα, τα κέντρα που είχε προτείνει η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχουν μείνει σχεδόν άδεια για παραπάνω από ένα μήνα.
Σφοδρή κριτική από την αντιπολίτευση
Σε μια περίοδο όπου η κυβέρνηση προσπαθεί να διαχειριστεί τον προϋπολογισμό της – μειώνοντας κονδύλια σε τομείς όπως η εκπαίδευση και η υγεία – η αντιπολίτευση έχει χαρακτηρίσει τη συμφωνία, της οποίας το κόστος ανέρχεται περίπου στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ για πέντε χρόνια, ως οικονομική καταστροφή. «Αποστολή εξετελέσθη!» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Riccardo Magi, πρόεδρος του αριστερού κόμματος Più Europa. «Η κυβέρνηση απέτυχε στην προσπάθεια επαναπατρισμού. Μετανάστες; Όχι, έχουν επιστρέψει Ιταλοί χειριστές στην Ιταλία, ενώ οι κέντρα πολλές φορές μένουν κενά».
Διαμάχη κυβέρνησης – δικαστών
Η κατάσταση έχει προκαλέσει τριβές μεταξύ της κυβέρνησης και των δικαστών, οι οποίοι κατηγορούνται από ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις ότι δυσχεραίνουν την εφαρμογή του σχεδίου. Ο Nicola Gratteri, γενικός εισαγγελέας της Νάπολης και έγκριτος δικαστής, δήλωσε: «Πρέπει να σταματήσουμε να επιτίθεμαστε στους δικαστές επειδή δεν μας αρέσουν οι αποφάσεις τους. Η διατήρηση 250 αστυνομικών στην Αλβανία είναι άχρηστη, όταν έχουμε έλλειψη προσωπικού στην Ιταλία».
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση διαβεβαίωσε ότι τα κέντρα στην Αλβανία θα παραμείνουν «ανοιχτά και λειτουργικά», και ότι οι μεταφορές στην Ιταλία έγιναν λόγω αναγκών προσωπικού. Ωστόσο, η αξιοπιστία της Ιταλίδας Πρωθυπουργού, Giorgia Meloni, τίθεται σε αμφισβήτηση, δεδομένου ότι η μετανάστευση υπήρξε κομβικό θέμα της προεκλογικής της εκστρατείας. Σημειώνεται ότι η θαλάσσια μεταφορά οκτώ ανδρών από την Αλβανία κόστους 250.000 ευρώ, δηλαδή πάνω από 31.000 ευρώ ανά άτομο, έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις.
Η Elisabetta Piccolotti, μέλος της Πράσινης και Αριστερής Συμμαχίας, δήλωσε: «Η κυβέρνηση υπήρξε ανίκανη από την αρχή και ήξερε πως θα αποτύχει. Περίσσεψε ένα τεράστιο ποσό δημόσιων χρημάτων και αυτή η κατάσταση θα παραμείνει μια ντροπιαστική στιγμή για τη χώρα μας».