Στην καρδιά της Ευρώπης, οι ηγέτες αγωνίζονται να ανταποκριθούν στην μεταβαλλόμενη γεωπολιτική σκακιέρα, όπου η αδιαμφισβήτητη προστασία των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είναι πλέον δεδομένη. Μετά από μια εσπευσμένη συνάντηση στο Παρίσι στις 17 Φεβρουαρίου, παραμένει ασαφές το ακριβές περιεχόμενο των συμφωνιών μεταξύ των “κύριων ευρωπαϊκών κρατών”, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο, χώρες όπως η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ήδη παρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις για την ενίσχυση της **ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας**, με πιθανή αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία. Αυτή η αξιοσημείωτη κινητοποίηση ακολούθησε την ολοκλήρωση της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου 2025, η οποία ανέδειξε την επιτάχυνση δύο ήδη εμφανών τάσεων στις διατλαντικές σχέσεις: τον αυξανόμενο αμερικανικό μονομερισμό στο ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία και, ακόμη πιο ανησυχητικό, την πιθανή ανάμειξη των ΗΠΑ στις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες ευρωπαϊκών χωρών, με έμφαση στις επικείμενες γερμανικές βουλευτικές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου.
Ενώ αυτές οι τάσεις δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία, η σφοδρή επίθεση των απεσταλμένων του Ντόναλντ Τραμπ στην Ευρώπη προκάλεσε αίσθηση, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τις ευρύτερες συνέπειες. Το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντέδρασαν άμεσα και δημόσια ήταν εξίσου αξιοσημείωτο. Μέσα σε λίγες ημέρες, δύο από τους μεγαλύτερους φόβους της Ευρώπης επιβεβαιώθηκαν: η κυβέρνηση Τραμπ φέρεται να προωθεί μια συμφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ η Ουάσιγκτον φαίνεται αποφασισμένη να αποκλείσει την Ουκρανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση από οποιαδήποτε συζήτηση για την **μεταπολεμική αρχιτεκτονική ασφαλείας**.
Στις 12 Φεβρουαρίου, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε μια εκτενή τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ενημερώνοντας στη συνέχεια τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι για το περιεχόμενο της συζήτησης. Την ίδια ημέρα, ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ επιβεβαίωσε, μετά από τη σύνοδο των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, ότι θα ξεκινήσουν άμεσα απευθείας διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών, χωρίς τη συμμετοχή Ευρωπαίων ή Ουκρανών αξιωματούχων. Ο Χέγκσεθ απέκλεισε επίσης σθεναρά το ενδεχόμενο ισχυρών αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας προς την **κυβέρνηση της Ουκρανίας**, δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι δεν θα σταλούν Αμερικανοί στρατιώτες σε ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ, και ότι οποιαδήποτε επίθεση εναντίον τους δεν θα θεωρηθεί ως επίθεση εναντίον της συμμαχίας βάσει του Άρθρου 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ.
Δηλώσεις Ενότητας, Απουσία Ομοφωνίας
Αντιδρώντας στις δηλώσεις Χέγκσεθ, η ομάδα Weimar+ (Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ιταλία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή) εξέδωσε κοινή δήλωση, επαναβεβαιώνοντας την ακλόνητη υποστήριξή της στην ανεξαρτησία, κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Στις 14 Φεβρουαρίου, οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συναντήθηκαν με τον Ζελένσκι στο περιθώριο της διάσκεψης, διαβεβαιώνοντάς τον για τη διαρκή υποστήριξη της ΕΕ. Ωστόσο, αυτές οι δηλώσεις δεν υποδηλώνουν πλήρη ομοφωνία εντός της ΕΕ. Η σύνθεση της ομάδας Weimar+ περιλαμβάνει μόνο ορισμένα κράτη μέλη, υπογραμμίζοντας τις συνεχιζόμενες προκλήσεις στην επίτευξη μιας ενιαίας στάσης σε θέματα **πολιτικής ασφάλειας και άμυνας** της ΕΕ. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν καταδίκασε τη δήλωση της Weimar+ ως “θλιβερή απόδειξη κακής ηγεσίας από τις Βρυξέλλες”.
Die Situation für Europa ist schwierig. Wir begrüßen, dass über Frieden für die Ukraine gesprochen wird. Das heißt aber nicht, dass es einen Diktatfrieden geben darf und die Ukraine akzeptieren muss, was ihr vorgelegt wird. Darüber haben wir uns eng mit @ZelenskyyUa abgestimmt. pic.twitter.com/tX0A2hATlH
— Bundeskanzler Olaf Scholz (@Bundeskanzler) February 17, 2025
Οι Φόβοι για την Ατζέντα Τραμπ Επιβεβαιώνονται
Σύμφωνα με την έκθεση Project 2025, που συντάχθηκε από αμερικανικά συντηρητικά think tanks, η πιθανή διοίκηση Τραμπ στοχεύει στη διάσπαση της ευρωπαϊκής ενότητας, αποτρέποντας τη Βρετανία από το να επιστρέψει στην “τροχιά της ΕΕ” και επιδιώκοντας την καλλιέργεια νέων συμμαχιών εντός της Ένωσης, ιδίως με χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, δήλωσε στο Μόναχο ότι η πραγματική απειλή για την **ασφάλεια της Ευρώπης** δεν είναι η Ρωσία ή η Κίνα, αλλά “το ίδιο το ευρωπαϊκό σύστημα”. Τα σχόλιά του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από Ευρωπαίους αξιωματούχους, ενώ η συνάντησή του με την Άλις Βάιντελ, συμπρόεδρο του ακροδεξιού AfD στη Γερμανία, πυροδότησε κατηγορίες για αμερικανική παρέμβαση στις επερχόμενες γερμανικές εκλογές.
Οι εξελίξεις αυτές καταδεικνύουν ότι η Ευρώπη δεν αποτελεί πλέον απαραίτητα έναν από τους πυλώνες της αναδυόμενης πολυπολικής παγκόσμιας τάξης. Ακόμη χειρότερα, η Ευρώπη δεν φαίνεται να ανήκει σε κανένα συγκεκριμένο μπλοκ ισχύος. Η ευρωπαϊκή ενότητα και η **διατλαντική σχέση** – οι δύο ακρογωνιαίοι λίθοι που εγγυήθηκαν την ασφάλεια, τη δημοκρατία και την ευημερία της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – βρίσκονται σε σοβαρό κίνδυνο. Εάν η Ευρώπη επιθυμεί να επιβιώσει ως γεωπολιτική δύναμη, επιβάλλεται να προσαρμοστεί ταχύτατα σε αυτή τη νέα, ρευστή πραγματικότητα, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη σημασία της **αυτόνομης αμυντικής ικανότητας**.