Μια σημαντική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου καθορίζει ότι κάθε γυναίκα από το Αφγανιστάν μπορεί να υποβάλει αίτηση για άσυλο στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το δικαστήριο της ΕΕ, κατά την αξιολόγηση μιας αίτησης ασύλου που προέρχεται από γυναίκες αφγανικής ιθαγένειας, οι αρχές των κρατών μελών δύνανται να εξετάσουν αποκλειστικά το φύλο και την ιθαγένεια της αιτούσας. Η απόφαση αυτή ενισχύει τη θέση ότι οι διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες λόγω του καθεστώτος των Ταλιμπάν αντιμετωπίζονται ως πράξεις δίωξης. Αφορμή για την απόφαση αυτή αποτέλεσε αίτημα του Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου της Αυστρίας, που ήρθε σε επαφή με την ευρωπαϊκή δικαιοσύνη, αφού οι αυστριακές αρχές αρνήθηκαν την χορήγηση καθεστώτος πρόσφυγα σε δύο γυναίκες.
Η επιστροφή των Ταλιμπάν στην πολιτική εξουσία το 2021 έχει προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών. Έγιναν πολλές διακρίσεις που περιορίζουν την νομική τους προστασία απέναντι σε βία ή καταναγκαστικούς γάμους, τις υποχρεώνουν να καλύπτουν το σώμα τους, περιορίζουν την πρόσβαση τους στην υγειονομική περίθαλψη και εξοβελίζουν τις γυναίκες από την εκπαίδευση και την πολιτική ζωή. Το Αυστριακό δικαστήριο έθεσε το ερώτημα στο Δικαστήριο της ΕΕ αναφορικά με την ικανότητα αυτών των μέτρων να χαρακτηριστούν ως διωκτικά.
Η Κρίση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
Απαντώντας, το Δικαστήριο της ΕΕ υπογράμμισε πως ορισμένα από τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να χαρακτηριστούν ως «πράξεις δίωξης» από μόνα τους, δεδομένου ότι προσβάλλουν σοβαρά θεμελιώδη δικαιώματα. Αυτό ισχύει ειδικότερα για τον καταναγκαστικό γάμο, που συνιστά μορφή δουλείας, καθώς και για την έλλειψη προστασίας από έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, που θεωρείται απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.
Ακόμα και αν κάποια από τα άλλα μέτρα δεν κριθούν αρκετά σοβαρά ώστε να χαρακτηριστούν διωκτικά μεμονωμένα, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι, εξεταζόμενα στο σύνολό τους, αυτά τα μέτρα συνιστούν μια πλατιά και σοβαρή παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αυτό οφείλεται στην σωρευτική τους επίδραση και την συστηματική εφαρμογή τους, η οποία οδηγεί σε μια εκτενή παραβίαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Όσον αφορά την εξατομικευμένη εξέταση της αίτησης ασύλου, το Δικαστήριο υπογραμμίζει πως ισχύει να παρακολουθούνται οι συνθήκες για τις γυναίκες υπό την επιρροή του καθεστώτος των Ταλιμπάν, με αναφορές από αντίστοιχους οργανισμούς όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασύλου (EUAA) και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNHCR). Οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών μπορούν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι δεν απαιτείται αποδεικτική έρευνα για τον πραγματικό κίνδυνο διωγμού αν η αιτούσα επιστρέψει στην πατρίδα της. Αρκεί να ληφθούν υπόψη η ιθαγένεια και το φύλο της.