Η μάστιγα της ενδοοικογενειακής βίας εξακολουθεί να πλήττει τη Γαλλία με αμείωτη ένταση, αναδεικνύοντας τις βαθιές ρωγμές στους μηχανισμούς προστασίας των θυμάτων. Η ετήσια έκθεση του Υπουργείου Εσωτερικών για το 2024 αποτυπώνει ένα δυσοίωνο τοπίο, όπου οι γυναικοκτονίες αγγίζουν πλέον δραματικά επίπεδα, θέτοντας επειγόντως το ερώτημα: πόσες ακόμα ζωές πρέπει να χαθούν για να επιτευχθεί ουσιαστική αλλαγή;
Δραματική Αύξηση Γυναικοκτονιών: Μια Εθνική Κρίση
Το 2024 καταγράφηκαν 107 γυναικοκτονίες στη Γαλλία από συντρόφους ή πρώην συντρόφους, σηματοδοτώντας μια αύξηση 11% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Αυτό το συγκλονιστικό στοιχείο υπογραμμίζει την κλιμάκωση ενός φαινομένου που οι γαλλικές φεμινιστικές οργανώσεις χαρακτηρίζουν ως «σιωπηλή εθνική πανδημία». Συνολικά, οι θάνατοι εντός συντροφικών σχέσεων ανήλθαν στους 138, εκ των οποίων 31 αφορούσαν άνδρες. Ο μέσος όρος είναι ανατριχιαστικός: μια ζωή χάνεται κάθε τρεις ημέρες. Παράλληλα, οι απόπειρες δολοφονιών έφτασαν τις 403, αριθμός που εντείνει τον προβληματισμό για την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων πλαισίων.
Το Σπίτι ως Θανατηφόρα Παγίδα: Μορφές και Μοτίβα Βίας
Ένα από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα της έκθεσης είναι ότι το 90% των εγκλημάτων διαπράχθηκε εντός της οικίας του ζευγαριού ή ενός εκ των δύο συντρόφων. Αυτό αναδεικνύει την τραγική ειρωνεία όπου ο χώρος που υποτίθεται ότι προσφέρει ασφάλεια, μετατρέπεται σε τόπο εγκλήματος.
Από πλευράς μεθόδων, η βία ήταν ιδιαίτερα ακραία:
* Σε 49 περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε μαχαίρι.
* Σε 34 περιπτώσεις ο δράστης έκανε χρήση πυροβόλου όπλου.
Ως προς τα αίτια, η έκθεση σκιαγραφεί επαναλαμβανόμενα μοτίβα:
* Το 31% των ανθρωποκτονιών προήλθε από κλιμακούμενο καβγά.
* Το 16% συνέβη μετά από χωρισμό που δεν έγινε αποδεκτός από τον δράστη, ένα διαχρονικό μοτίβο στις ετήσιες αναφορές.
Το Προφίλ του Θύτη και οι Κοινωνικές Προεκτάσεις
Το προφίλ του δράστη παραμένει σε μεγάλο βαθμό σταθερό με τα προηγούμενα χρόνια:
* Κατά κανόνα, πρόκειται για άνδρα, γαλλικής υπηκοότητας.
* Συχνά αντιμετωπίζει επαγγελματική αστάθεια, βρίσκεται σε περίοδο ανεργίας ή υπό οικονομική πίεση.
* Οι περισσότεροι δράστες είναι ηλικίας 20 έως 49 ετών, ωστόσο η έκθεση επισημαίνει μια ανησυχητική αύξηση περιστατικών σε άτομα άνω των 70 ετών, καταδεικνύοντας ότι η έμφυλη βία δεν γνωρίζει ηλικιακά όρια.
Ανάλυση: Αυτό το προφίλ υποδηλώνει ότι οι κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις, σε συνδυασμό με πατριαρχικές αντιλήψεις και ανδρικές συμπεριφορές, μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτης για την εκδήλωση ακραίας βίας. Η αύξηση των περιστατικών σε μεγαλύτερες ηλικίες μπορεί να συνδέεται με τη μειωμένη πρόσβαση σε υποστηρικτικές δομές, αλλά και με την εδραίωση προβληματικών συμπεριφορών σε βάθος χρόνου.
Ανεπαρκής Προστασία: Το Κράτος Αποτυγχάνει να Σώσει Ζωές
Ίσως το πιο αποκαρδιωτικό στοιχείο είναι ότι σχεδόν οι μισές (47%) των γυναικών-θυμάτων είχαν ήδη αναζητήσει βοήθεια από τις αρχές για προηγούμενα περιστατικά κακοποίησης. Από αυτές, το 81% είχε υποβάλει επίσημη μήνυση, ωστόσο η κρατική προστασία αποδείχθηκε τραγικά ανεπαρκής:
* Μόνο μία γυναίκα διέθετε τηλέφωνο άμεσης ανάγκης.
* Μόνο δύο είχαν εντολή προστασίας.
* Ένας δράστης τελούσε υπό δικαστικό έλεγχο τη στιγμή της δολοφονίας.
Η συχνή αποτυχία του συστήματος να προστατεύσει αποτελεσματικά τα θύματα, ακόμα και μετά από επίσημες καταγγελίες, αποτελεί μια βαριά κατηγορία κατά των εφαρμοζόμενων πολιτικών. Οι νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, οι ειδικές τηλεφωνικές γραμμές και η δικαστική επίβλεψη, αν και απαραίτητες, δεν έχουν μεταφραστεί σε ουσιαστική μείωση των φόνων.
Το Ερώτημα της Αποτελεσματικότητας και η Κυβερνητική Ευθύνη
Τα ευρήματα της έκθεσης επαναφέρουν με οξύτητα το ερώτημα για την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών πρόληψης και την δικαστική προστασία των θυμάτων. Η γαλλική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με την απαίτηση να επανεξετάσει ριζικά τη στρατηγική της.
Ανάλυση: Η επανάληψη παρόμοιων μοτίβων και στατιστικών κάθε χρόνο, παρά τις διακηρύξεις και τις προσπάθειες, υποδεικνύει την ανάγκη για μια πιο ολοκληρωμένη και συνεκτική προσέγγιση. Αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει όχι μόνο την αυστηροποίηση των ποινών και την ενίσχυση των μέτρων προστασίας, αλλά και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της έμφυλης βίας, όπως η πατριαρχία, οι διακρίσεις και η έλλειψη ισότητας. Επιπλέον, κρίσιμος είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης και των καμπανιών ευαισθητοποίησης, ξεκινώντας από μικρή ηλικία, για την αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων και συμπεριφορών. Η κατάσταση στη Γαλλία αποτελεί ένα ηχηρό καμπανάκι κινδύνου για κάθε ευρωπαϊκή χώρα που αντιμετωπίζει ανάλογα φαινόμενα.