Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) πρόσφατα καταδίκασε την Ελλάδα για την εφαρμογή «συστηματικών» επαναπροωθήσεων αιτούντων άσυλο, εκδίδοντας εντολή αποζημίωσης ύψους 20.000 ευρώ σε μια γυναίκα, η οποία απελάθηκε βίαια στην Τουρκία, παρά την επιθυμία της να ζητήσει προστασία στη χώρα. Σύμφωνα με το δικαστήριο με έδρα το Στρασβούργο, υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία που δείχνουν ότι οι ελληνικές αρχές εμπλέκονται σε μη νόμιμες διαδικασίες απέλασης. Ειδικότερα, παρατηρείται ότι «πολλές επίσημες εκθέσεις περιγράφουν λεπτομερώς μια συστηματική πρακτική» που αφορά την απομάκρυνση αλλοδαπών που εισέρχονται παράνομα στην Ελλάδα.
Μαρτυρίες από θύματα των επαναπροωθήσεων επιβεβαίωσαν ότι οι ελληνικές αρχές υιοθετούν έναν τυποποιημένο τρόπο δράσης σε σχέση με τις αποστολές προσφύγων πίσω στην Τουρκία. Αυτές οι διαπιστώσεις έχουν επαναληφθεί και από ελληνικές αρχές για τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και από διεθνείς οργανισμούς όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο ΟΗΕ. Ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα είχε περιγράψει την κατάσταση στην Ελλάδα ως «συνήθεις πρακτικές αποθήκευσης» μεταναστών στα σύνορα.
Αναλύοντας την υπόθεση, το ΕΔΑΔ αναγνώρισε ότι υπήρχε μια ξεκάθαρη συστηματική πρακτική επαναπροώθησης από τις ελληνικές αρχές, την οποία οργάνωναν κυρίως σε περιοχές του Έβρου. Στην απόφαση που δημοσιεύθηκε στις 7 Ιανουαρίου, το δικαστήριο τόνισε πως η ελληνική κυβέρνηση δεν κατόρθωσε να αντικρούσει τα αποδεικτικά στοιχεία. Αυτή είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα καταδικάστηκε για πολιτική επαναπροωθήσεων, μια πρακτική την οποία η κυβέρνηση αρνείται σταθερά.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), που εκπροσώπησε νομικά τη γυναίκα, ανήγγειλε την απόφαση ως «ορόσημο» για την προστασία των προσφύγων. Η γυναίκα, που αναγνωρίζεται με τα αρχικά της ως ARE, κατέθεσε την υπόθεση το 2021, σχεδόν δύο χρόνια μετά την απελευθέρωσή της το 2019. Μια προηγούμενη προσπάθεια που έγινε στην Ελλάδα να εκδικαστεί η υπόθεση είχε απορριφθεί.
Η διαδικασία επαναπροώθησης στην Τουρκία
Η απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου αποδέχτηκε ότι η γυναίκα, η οποία ήταν υπό διωγμό λόγω της συμμετοχής της σε ένα θρησκευτικό κίνημα, κρατήθηκε παράνομα πριν από την βίαιη απέλασή της. Οι μυστικές συνθήκες υπό τις οποίες επιβίβασε τη γυναίκα και άλλοι πρόσφυγες σε φουσκωτές βάρκες για την επαναπροώθηση στην Τουρκία παραβίασαν τα δικαιώματα που προβλέπονται από τη Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ένα βίντεο που τράβηξε η ίδια και αποδεικνύει την άφιξή της στην Ελλάδα, λειτούργησε ως αποδεικτικό στοιχείο στην υπόθεση.
Η απέλαση της είχε σοβαρές συνέπειες, καθώς συνελήφθη και φυλακίστηκε από τις τουρκικές αρχές με την κατηγορία ότι ανήκει σε «τρομοκρατική οργάνωση». Ο πρόεδρος Ερντογάν έχει κατηγορήσει μέλη του συγκεκριμένου θρησκευτικού κινήματος για την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Η Μαρίνα Παπαμηνά, νομικός εκπρόσωπος του ΕΣΠ, δήλωσε ότι η απόφαση του δικαστηρίου προσφέρει δικαίωση σε χιλιάδες θύματα των επαναπροωθήσεων στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
«Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να σταματήσουν αυτή την παράνομη πρακτική», τόνισε. Όπως αναφέρει ο Guardian, εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης επιμένουν ότι η χώρα δεν εμπλέκεται σε επαναπροωθήσεις και αμφισβητούν την εγκυρότητα των στοιχείων που έχουν παρουσιαστεί. Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης από το ΕΣΠ, ανέφερε ότι αυτή η απόφαση έχει τη δυναμική να φέρει σημαντικές αλλαγές, καθώς θεσπίζει ένα προηγούμενο για πολλές άλλες υποθέσεις ενώπιον του δικαστηρίου.
Με πληροφορίες από Guardian
