Σε μια απομακρυσμένη γωνιά του Ατλαντικού, το νησί Ανομπόν της Ισημερινής Γουινέας βιώνει έναν πρωτοφανή «ψηφιακό αποκλεισμό», μια ιστορία που αναδεικνύει πώς η τεχνολογία μπορεί να γίνει όπλο στα χέρια αυταρχικών καθεστώτων.

Η αρχή του ψηφιακού εγκλεισμού: Μια διαμαρτυρία με βαρύ τίμημα

Όλα ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2024, όταν οι κάτοικοι του νησιού Ανομπόν, ενός μικρού πετραδιού στον Κόλπο της Γουινέας, τόλμησαν να αρθρώσουν φωνή διαμαρτυρίας. Η επιστολή τους προς την κυβέρνηση δεν ήταν μια πράξη εξέγερσης, αλλά μια έκκληση για προστασία. Στόχος τους ήταν να σταματήσουν οι «περιβαλλοντικά καταστροφικές» ενέργειες της μαροκινής εταιρείας Somagec, η οποία πραγματοποιούσε εκρήξεις δυναμίτη για κατασκευαστικά έργα. Οι πρακτικές αυτές, όπως κατήγγειλαν, προκαλούσαν ανεπανόρθωτες ζημιές στις καλλιέργειες, μόλυναν το έδαφος και τις υδάτινες πηγές, απειλώντας ευθέως την επιβίωση της τοπικής κοινωνίας.

Η απάντηση του καθεστώτος Ομπιάνγκ ήταν άμεση και αμείλικτη: δεκάδες συλλήψεις πολιτών και, εν μέσω κατακραυγής και φόβου, ακαριαία διακοπή του διαδικτύου σε ολόκληρο το νησί. Μια κίνηση που δεν ήταν δυσλειτουργία, αλλά μια συνειδητή πολιτική απόφαση, μετατρέποντας το διαδίκτυο από εργαλείο επικοινωνίας σε μέσο φίμωσης και τιμωρίας.

Οι επιπτώσεις του αποκλεισμού: Μια ανθρωπιστική κρίση εν εξελίξει

Περίπου πέντε χιλιάδες άνθρωποι ζουν πλέον σε ένα καθεστώς εικονικής απομόνωσης. Οι επιπτώσεις είναι πολυεπίπεδες και δραματικές:

• Οικονομική ασφυξία: Οι τραπεζικές συναλλαγές έχουν σχεδόν καταρρεύσει, πλήττοντας την ήδη ευάλωτη τοπική οικονομία.
• Κρίση στην υγεία: Τα νοσοκομεία αδυνατούν να επικοινωνήσουν άμεσα για επείγουσες ανάγκες, θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.
• Εκπαιδευτικό χάσμα: Τα σχολεία στερούνται πρόσβασης σε βασικό εκπαιδευτικό υλικό και πόρους, υπονομεύοντας το μέλλον των νέων γενεών.
• Υψηλό κόστος επικοινωνίας: Οι οικογένειες αναγκάζονται να πληρώνουν υπέρογκους λογαριασμούς τηλεφώνου για στοιχειώδη επικοινωνία, επιβαρύνοντας περαιτέρω τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
• Κλίμα φόβου: Ο φόβος για παρακολουθήσεις, νέες συλλήψεις και γενικευμένη καταστολή βαραίνει την καθημερινότητα, περιορίζοντας την ελευθερία έκφρασης και την κοινωνική ζωή.

Ιστορικό πλαίσιο και η παντοδυναμία του καθεστώτος Ομπιάνγκ

Το Ανομπόν δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκεται στο στόχαστρο του κεντρικού καθεστώτος. Η γεωγραφική της απομόνωση και η διαφορετική πολιτισμική της ταυτότητα την καθιστούν ευάλωτη στην περιθωριοποίηση. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται το 2013, όταν, κατά την κατασκευή αεροδρομίου, πάλι από τη Somagec, οι υποσχέσεις για ανάπτυξη μετατράπηκαν σε ελέγχους, περιορισμούς και μια αίσθηση διαρκούς επιτήρησης.

Το καθεστώς της οικογένειας Ομπιάνγκ, με τον μακροβιότερο πρόεδρο της Αφρικής, Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, και τον γιο του, Teodoro Nguema Obiang Mangue, ως διάδοχο, έχει παγιώσει μια εξουσία που βασίζεται στην καταστολή και την επίδειξη πολυτέλειας. Ο αντιπρόεδρος, γνωστός για περιπτώσεις ξεπλύματος χρήματος και διαφθοράς στο εξωτερικό –όπως έχει καταδικάσει η γαλλική δικαιοσύνη–, στην Ισημερινή Γουινέα προβάλλεται ως ο «φυσικός συνεχιστής» αυτής της εξουσίας, σε απόλυτη αντίθεση με το 57% του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.

Ενώ οι κάτοικοι του Ανομπόν στερούνται βασικών δικαιωμάτων, το έργο της Somagec συνεχίζεται απρόσκοπτα. Η εταιρεία, παρά τις καταγγελίες, αρνείται οποιαδήποτε σχέση με τον ψηφιακό αποκλεισμό, επικαλούμενη «επιστημονικές μελέτες» για την ασφάλεια των πρακτικών της. Ωστόσο, οι στενές της σχέσεις με το καθεστώς εγείρουν σοβαρά ερωτήματα. Ακόμη και η ίδια η Somagec αναγκάστηκε να στραφεί σε ιδιωτικά δορυφορικά δίκτυα για τη λειτουργία της, ενώ οι πολίτες παραμένουν εγκλωβισμένοι στον ψηφιακό Μεσαίωνα.

Η σιωπή της διεθνούς κοινότητας: Πετρέλαιο εναντίον ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας παραμένει χλιαρή και απογοητευτική. Ανακοινώσεις από ανθρωπιστικούς οργανισμούς όπως η Διεθνής Αμνηστία και η Access Now έχουν εκδοθεί, αλλά δεν συνοδεύονται από ουσιαστικές πιέσεις προς την κυβέρνηση της Ισημερινής Γουινέας. Ο λόγος είναι προφανής: η γεωπολιτική σημασία της χώρας, λόγω των εκτεταμένων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στον Κόλπο της Γουινέας, υπερτερεί σαφώς της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για τους ανθρώπους του Ανομπόν, η έλλειψη διαδικτύου δεν είναι απλώς ένα τεχνικό ζήτημα, αλλά μια καθημερινή μορφή καταπίεσης. Είναι ένας ολοκληρωτικός αποκλεισμός από:

• Την εκπαίδευση.
• Την υγεία.
• Τις οικονομικές συναλλαγές.
• Και κυρίως, την επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο.

Μια ολόκληρη κοινωνία έχει βυθιστεί στη σιωπή, σε μια ανθρωπιστική κρίση που εξελίσσεται σχεδόν απαρατήρητη από τον παγκόσμιο Τύπο. Η τραγική ιστορία του Ανομπόν αποτελεί μια σκληρή υπενθύμιση του πώς η τεχνολογία, αντί να προάγει την ελευθερία, μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο φίμωσης και απόλυτου ελέγχου, ιδίως όταν βρίσκεται στα χέρια καθεστώτων που φοβούνται ακόμη και την πιο ήπια μορφή κοινωνικής αντίδρασης.