Η διεθνής αναγνώριση του Παλαιστινιακού Κράτους αποκτά κομβική σημασία, καθώς ολοένα και περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, επιλέγουν να αναγνωρίσουν την κρατική του υπόσταση, δημιουργώντας νέα δεδομένα στο γεωπολιτικό σκηνικό.
Το Κύμα Διεθνούς Αναγνώρισης: Μια Αναδρομή και Νέα Δεδομένα
Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά την ανακήρυξή του από την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) το 1988, το παλαιστινιακό κράτος βιώνει μια πρωτοφανή δυναμική αναγνώρισης. Σήμερα, όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία του AFP, 151 από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ έχουν προχωρήσει σε αυτήν την κίνηση, αγγίζοντας το 80% της διεθνούς κοινότητας. Αυτό το ποσοστό περιλαμβάνει ισχυρές δυνάμεις όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία, σχεδόν ολόκληρη την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Η Αλγερία αναδείχθηκε ως η πρώτη χώρα που αναγνώρισε το παλαιστινιακό κράτος, λίγες μόλις ώρες μετά την επίσημη διακήρυξη από τον εμβληματικό ηγέτη Γιάσερ Αραφάτ το 1988.
Ωστόσο, η πιο πρόσφατη εξέλιξη αφορά την Ευρώπη, όπου η έως πρόσφατα διχασμένη στάση αρχίζει να μεταβάλλεται. Η Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα ανακοίνωσαν από το βήμα του ΟΗΕ την πρόθεσή τους για αναγνώριση, προστιθέμενοι σε ένα κύμα χωρών που τους τελευταίους μήνες ακολουθούν την ίδια πορεία. Εμβληματικές ήταν οι κινήσεις της Σουηδίας το 2014, και πιο πρόσφατα, το 2024, της Νορβηγίας, της Ισπανίας, της Ιρλανδίας και της Σλοβενίας. Η πλέον ιστορική διάσταση των εξελίξεων έγκειται στην αναγνώριση από κράτη-μέλη της G7, όπως η Βρετανία και ο Καναδάς, γεγονός που στέλνει ένα ισχυρό διπλωματικό μήνυμα τόσο προς το Ισραήλ όσο και προς την ευρύτερη διεθνή κοινότητα.
Η ευρωπαϊκή εικόνα, αν και ακόμα κατακερματισμένη – με τη Γερμανία και την Ιταλία να διατηρούν αρνητική στάση και χώρες όπως η Ουγγαρία και η Τσεχία να επικαλούνται την απουσία επίσημης πράξης – δείχνει να προσεγγίζει τη διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής γραμμής. Στον αντίποδα, 39 χώρες, μεταξύ των οποίων οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, δεν έχουν προβεί σε αναγνώριση, με την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και το Καμερούν να συγκαταλέγονται μεταξύ αυτών.
Η Νομική και Συμβολική Διάσταση της Αναγνώρισης
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η αναγνώριση κράτους δεν αποτελεί απλώς μια νομική πράξη που δημιουργεί κρατική υπόσταση. Σύμφωνα με τον καθηγητή Διεθνούς Δικαίου Ρομάν λε Μπεφ, «η αναγνώριση δεν δημιουργεί το κράτος, ούτε η απουσία αναγνώρισης εμποδίζει την ύπαρξή του». Τα τρία θεμελιώδη κριτήρια για την ύπαρξη κράτους, όπως ορίζονται από το διεθνές δίκαιο, είναι η επικράτεια, ο πληθυσμός και η κυβέρνηση. Ωστόσο, στην περίπτωση της Παλαιστίνης, η πολιτική και συμβολική βαρύτητα της αναγνώρισης είναι τεράστια.
Όπως επισημαίνει ο διακεκριμένος δικηγόρος και καθηγητής Φίλιπ Σαντς, αυτή η αναγνώριση “αλλάζει τα δεδομένα”, θέτοντας “την Παλαιστίνη και το Ισραήλ σε ισότιμη βάση όσον αφορά τη μεταχείρισή τους βάσει του Διεθνούς Δικαίου”. Αυτό σημαίνει ότι οι Παλαιστίνιοι αποκτούν ίσες δυνατότητες πρόσβασης σε διεθνείς οργανισμούς, θεσμούς και νομικά εργαλεία, ενισχύοντας τη θέση τους στο διεθνές νομικό και διπλωματικό πλαίσιο.
Ο Πόλεμος στη Γάζα ως Καταλύτης
Ο πόλεμος στη Γάζα, που ξέσπασε τον Οκτώβριο του 2023 μετά την αιματηρή επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, λειτούργησε ως ισχυρός επιταχυντής των διπλωματικών εξελίξεων. Η εκτεταμένη καταστροφή, οι χιλιάδες νεκροί άμαχοι και η καλπάζουσα ανθρωπιστική τραγωδία ανάγκασαν πολλές χώρες να επανεξετάσουν τις πάγιες θέσεις τους. Μέσα σε μόλις δύο χρόνια, τουλάχιστον 19 νέες χώρες προχώρησαν σε αναγνώριση, θεωρώντας πλέον τη λύση των δύο κρατών ως τον μοναδικό βιώσιμο δρόμο προς την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Η απόφαση μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Γαλλία, να αναγνωρίσουν την Παλαιστίνη, επιφέρει νέα δεδομένα και στις σχέσεις τους με το Ισραήλ. Ταυτόχρονα, ασκούνται εσωτερικές πιέσεις στη Γερμανία και την Ιταλία για επανεξέταση των θέσεών τους, ενώ οι Βρυξέλλες καλούνται να διαμορφώσουν μια ενιαία και συνεκτική στρατηγική. Η αναγνώριση από χώρες της G7, όπως η Βρετανία και ο Καναδάς, περιπλέκει περαιτέρω τη θέση των ΗΠΑ, οι οποίες παραμένουν ο ισχυρότερος υποστηρικτής του Ισραήλ στη διεθνή σκηνή.
Αυτή η νέα διπλωματική πραγματικότητα ενισχύει σημαντικά την παλαιστινιακή πλευρά στο διεθνές δίκαιο, φέρνοντας το ζήτημα πιο κοντά σε διεθνείς θεσμούς όπως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Παράλληλα, εντείνει τις πιέσεις προς το Ισραήλ να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την επίτευξη μιας δίκαιης και βιώσιμης ειρήνης.
Η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους δεν αποτελεί πανάκεια που λύνει αυτομάτως το Μεσανατολικό ζήτημα. Είναι, ωστόσο, μια κίνηση που μεταβάλλει δραματικά την ισορροπία ισχύος στο διπλωματικό επίπεδο και στέλνει ένα σαφές μήνυμα: ότι η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί πλέον να παραβλέψει το αυτονόητο αίτημα ενός λαού για κρατική υπόσταση και αυτοδιάθεση. Σε μια περίοδο όπου η Γάζα έχει σχεδόν ισοπεδωθεί και η Δυτική Όχθη παραμένει υπό κατοχή, η αναγνώριση της Παλαιστίνης από την πλειονότητα των χωρών του πλανήτη αποκτά ιδιαίτερο βάρος και ιστορική σημασία. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, η διεθνής σκηνή μοιάζει να στρέφεται αποφασιστικά προς την κατεύθυνση της λύσης των δύο κρατών – μιας λύσης που καθίσταται το μόνο θεμέλιο για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη στην περιοχή.