Ο Αμάνθιο Ορτέγκα, ο δαιμόνιος ιδρυτής της Zara, συνεχίζει να επεκτείνει με αμείωτο ρυθμό την αυτοκρατορία του στα ακίνητα, τροφοδοτώντας παράλληλα την έντονη δημόσια συζήτηση στην Ισπανία γύρω από τον φόρο περιουσίας και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η πρόσφατη απόκτηση του εμβληματικού κτηρίου “Planeta” στη Βαρκελώνη είναι απλώς η τελευταία κίνηση σε ένα στρατηγικό «σκάκι» που αποκαλύπτει τις πολύπλοκες διασυνδέσεις μεταξύ υπερπλούτου, φορολογικής πολιτικής και εθνικής οικονομίας.
Η Στρατηγική Επέκταση της Pontegadea: Ο Ορτέγκα «σαρώνει» την αγορά ακινήτων
Ο Αμάνθιο Ορτέγκα, ο ισχυρότερος επιχειρηματίας και ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ισπανίας, μέσω της οικογενειακής εταιρεσίας επενδύσεων Pontegadea, έχει επιδοθεί σε ένα μπαράζ εξαγορών που διευρύνουν διαρκώς το ήδη εντυπωσιακό χαρτοφυλάκιο ακινήτων του. Η προσθήκη του «πράσινου» κτηρίου Planeta στη Βαρκελώνη, γνωστού για τους κρεμαστούς κήπους του, στην ιδιοκτησία της Pontegadea, σηματοδοτεί τη συνεχή του δέσμευση σε επενδύσεις υψηλού προφίλ.
Το εύρος των επενδύσεων της Pontegadea είναι πλέον παγκόσμιο και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:
- Το πεντάστερο Hotel Banke στο Παρίσι, ενισχύοντας την παρουσία του σε κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς.
- Μια σημαντική πολυκατοικία στη Φλόριντα των ΗΠΑ, σηματοδοτώντας την επέκταση στην αμερικανική αγορά.
- Το 50% του λιμανιού Teesport στη Βρετανία, μια στρατηγική κίνηση στον τομέα των υποδομών και της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Το συνολικό χαρτοφυλάκιο ακινήτων του Ορτέγκα εκτιμάται πλέον σε πάνω από 20 δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα, ο ιδρυτής της Inditex αναμένεται να εισπράξει μερίσματα-ρεκόρ ύψους 3,1 δισεκατομμυρίων ευρώ από τη συμμετοχή του στον όμιλο Inditex (μητρική των Zara, Pull & Bear, Bershka κ.ά.).
Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται ο Guardian, το τεράστιο αυτό ποσό δεν πρόκειται να παραμείνει αδρανές. Αντιθέτως, θα διοχετευθεί άμεσα σε νέες επενδύσεις, μια κίνηση που, πέρα από την επέκταση της αυτοκρατορίας, ερμηνεύεται από τους αναλυτές ως στρατηγική διαχείρισης πλούτου. Στόχος είναι η αποφυγή της επιβάρυνσης από τον ισπανικό φόρο περιουσίας, μια πρακτική που, όπως διευκρινίζεται, δεν συνιστά φοροδιαφυγή, αλλά διαχείριση με στόχο τη διατήρηση και ενίσχυση του πλούτου σε βάθος χρόνου.
Ο «Φόρος Αλληλεγγύης»: Κοινωνική Δικαιοσύνη ή Φορολογική Παγίδα;
Η Ισπανία συγκαταλέγεται στις λίγες ευρωπαϊκές χώρες, μαζί με την Ελβετία και τη Νορβηγία, που εξακολουθούν να επιβάλλουν φόρο περιουσίας. Ο φόρος αυτός επανήλθε το 2011, στον απόηχο της οικονομικής κρίσης, ως μέτρο ενίσχυσης των δημοσίων εσόδων και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Το 2022, η κυβέρνηση Σάντσεθ θέσπισε έναν επιπλέον μηχανισμό, τον «φόρο αλληλεγγύης» για μεγάλες περιουσίες. Αυτός ο φόρος επιβάλλει συντελεστές από 1,7% έως 3,5% σε περιουσίες άνω των 3 εκατομμυρίων ευρώ, με την πρώτη κατοικία να εξαιρείται και το συνολικό φορολογικό βάρος να μην υπερβαίνει το 60% του ετήσιου εισοδήματος.
Μέσα σε δύο χρόνια, τα έσοδα από τον φόρο περιουσίας στην Ισπανία αυξήθηκαν από 1,88 δισ. σε περίπου 2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, ο οικονομολόγος Dirk Foremny επισημαίνει ότι ο φόρος λειτούργησε περισσότερο ως μοχλός πίεσης προς τις περιφέρειες να αναπροσαρμόσουν τα δικά τους φορολογικά καθεστώτα, παρά ως βασικός πυλώνας εσόδων. Παρ’ όλα αυτά, ο φόρος φέρει ισχυρό κοινωνικό σκεπτικό, στοχεύοντας στον περιορισμό της υπερσυγκέντρωσης πλούτου και της ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής.
Δισεκατομμυριούχοι εν μέσω Φορολογικών Συζητήσεων: Ο Ρόλος των «Οικογενειακών Επιχειρήσεων»
Παρά τις ανησυχίες για πιθανή «φυγή κεφαλαίων» λόγω της φορολογίας, ο αριθμός των Ισπανών δισεκατομμυριούχων εκτοξεύτηκε από 26 το 2021 σε 34 το 2025, με τον συνολικό τους πλούτο να υπερβαίνει τα 200 δισεκατομμύρια δολάρια.
Στο επίκεντρο της πολιτικής και οικονομικής αντιπαράθεσης βρίσκεται η εξαίρεση που ισχύει για τις λεγόμενες «οικογενειακές επιχειρήσεις». Αυτή η ρύθμιση επιτρέπει σε μεγάλες περιουσίες να αποφεύγουν ουσιαστικά τη φορολόγηση, οδηγώντας σε εκτιμώμενη απώλεια εσόδων της τάξης των 4,5 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η κατάργηση αυτής της εξαίρεσης δεν θα οδηγήσει απαραίτητα σε μαζική φυγή πλουσίων, αλλά ενδεχομένως σε πιο σύνθετες μεθόδους αναδιοργάνωσης της περιουσίας τους, όπως μέσω δανεισμού ή διεθνών εταιρικών σχημάτων.
Ισπανική Οικονομία: Ανάπτυξη και Προκλήσεις
Εν μέσω αυτών των φορολογικών συζητήσεων, η Ισπανία αναδεικνύεται ως η πιο ισχυρή μεγάλη οικονομία της Ευρώπης, με ρυθμούς ανάπτυξης που αναμένεται να φτάσουν το 3,2% το 2024, ξεπερνώντας τις ΗΠΑ και τη Γαλλία. Αυτή η δυναμική ανάπτυξη αναδεικνύει την ανθεκτικότητα και τις δυνατότητες της ισπανικής οικονομίας.
Ωστόσο, αναλυτές επισημαίνουν ότι με πιο δίκαιους φορολογικούς κανόνες, η χώρα θα μπορούσε να αποκομίσει έως και τριπλάσια έσοδα. Τα επιπλέον αυτά κεφάλαια θα μπορούσαν να ενισχύσουν σημαντικά τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως η υγεία και η παιδεία, και να συμβάλουν στη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Καθώς ο πλούτος του Αμάνθιο Ορτέγκα συνεχίζει να αυξάνεται μέσω στρατηγικών επενδύσεων σε κομβικά ακίνητα, η Ισπανία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η ισορροπία ανάμεσα στην προσέλκυση επενδύσεων και την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, αφενός, και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και της φορολογικής δικαιοσύνης, αφετέρου, παραμένει μια περίπλοκη πρόκληση που δοκιμάζει τα όρια του ισπανικού φορολογικού συστήματος και της πολιτικής βούλησης.