Η δημογραφική γήρανση στην Ελλάδα αποτελεί μια υπαρκτή απειλή για το ασφαλιστικό σύστημα και την κοινωνική συνοχή. Ας δούμε τι ειπώθηκε στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών σχετικά με τις προκλήσεις και τις πιθανές λύσεις.
Δημογραφική κατάρρευση: Μια ωρολογιακή βόμβα για το ασφαλιστικό
Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκε η δημογραφική κατάρρευση και οι σοβαρές επιπτώσεις της στο ασφαλιστικό σύστημα της Ελλάδας. Ειδικοί από διάφορους τομείς ανέλυσαν τα δεδομένα και πρότειναν λύσεις για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.
Η Ειρήνη Ανδριοπούλου, Επικεφαλής της Μονάδας Ειδικών για την Απασχόληση και την Κοινωνική Ασφάλιση, τόνισε την ανησυχητική αύξηση του πληθυσμού άνω των 65 ετών κατά 10% την τελευταία δεκαετία, ενώ οι πολίτες άνω των 80 ετών αυξήθηκαν κατά 24%. Παράλληλα, ο συνολικός πληθυσμός μειώθηκε κατά 6%, με τις προβλέψεις για το 2070 να δείχνουν μείωση έως και 25%. Αυτή η πληθυσμιακή συρρίκνωση θέτει σοβαρούς κινδύνους για τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος και γενικότερα του κοινωνικού κράτους. Η διασφάλιση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για την κοινωνική συνοχή.
Μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα: Απαραίτητη προϋπόθεση
Ο Πάνος Τσακλόγλου, καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Υφυπουργός Εργασίας, υπογράμμισε ότι το δημογραφικό πρόβλημα δεν αφορά μόνο τις συντάξεις, αλλά και τη δυνατότητα αύξησης των παροχών. Το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα συνέβαλε σημαντικά στη δημοσιονομική κρίση, ακόμη και πριν γίνουν αισθητές οι επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού.
Ο κ. Τσακλόγλου τόνισε την ανάγκη υιοθέτησης μεταρρυθμίσεων που εφαρμόζονται ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως ο περιορισμός της πρόωρης συνταξιοδότησης και η ενίσχυση των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων. Μίλησε επίσης για νέα μοντέλα επικουρικής ασφάλισης και για τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης, παρατηρώντας ότι, παρά τις περικοπές, η μέση σύνταξη στην Ελλάδα παραμένει υψηλή σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ασφαλιστική παιδεία και ιδιωτική πρωτοβουλία
Η Φιλίππα Μιχάλη, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος της NN Hellas, τόνισε τη σημασία της ασφαλιστικής παιδείας από νεαρή ηλικία. Δεδομένης της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, είναι απαραίτητο να επανασχεδιαστεί ο τρόπος με τον οποίο οι πολίτες προσεγγίζουν τη συνταξιοδοτική περίοδο.
Η καλλιέργεια αποταμιευτικής κουλτούρας, η παροχή φορολογικών κινήτρων και η προώθηση σύγχρονων, ευέλικτων ασφαλιστικών προϊόντων είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να εξασφαλιστεί μια αξιοπρεπής ποιότητα ζωής μετά την εργασία. Η συμμετοχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας είναι κρίσιμη για τη δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού και δίκαιου συστήματος.
Οικονομική ανάπτυξη, Αγορά εργασίας και Ασφαλιστικό Σύστημα
Ο Κωστής Καπόπουλος, Chief Economist της Alpha Bank, υπογράμμισε τη σύνδεση ανάμεσα στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού και τη συνολική πορεία της ελληνικής οικονομίας. Το βασικό πρόβλημα είναι το χαμηλό ποσοστό απασχόλησης σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, παρά το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα εργάζονται περισσότερες ώρες.
Ο κ. Καπόπουλος τόνισε την ανάγκη για μείωση του μη μισθολογικού κόστους, δραστικό περιορισμό της αδήλωτης εργασίας και στροφή σε εξωστρεφή αναπτυξιακά μοντέλα. Επίσης, έδωσε έμφαση στην ανάγκη να εξετάσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις νέες αγορές όπως η Ινδία και η Κίνα, ώστε να ενισχυθεί η παραγωγική βάση.
Θεσμικές αλλαγές και διαγενεακή ισότητα
Η Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου, καθηγήτρια Νομικής του ΕΚΠΑ, εξέτασε το υφιστάμενο πλαίσιο από νομική σκοπιά. Επισήμανε ότι το Σύνταγμα συνδέει την κοινωνική ασφάλιση με την εργασία, δημιουργώντας όμως διαχωρισμούς μεταξύ μισθωτών, επαγγελματιών και δημοσίων υπαλλήλων, κάτι που δεν ευνοεί την ισότιμη κατανομή των βαρών.
Η κα Παπαρρηγοπούλου πρότεινε τη μελέτη εναλλακτικών μοντέλων που συνδυάζουν τη δημόσια εγγύηση με την προσωπική ασφαλιστική ευθύνη, υποστηρίζοντας ότι το σημερινό σύστημα δεν μπορεί να διασφαλίσει την διαγενεακή ισότητα. «Χρειαζόμαστε νέα εργαλεία πριν το σύστημα καταστεί μη λειτουργικό», τόνισε.