Η ακύρωση της συναυλίας της Γλυκερίας στο Sani Festival έχει αναδείξει πολύ περισσότερα από μια απλή διαφωνία για ένα πολιτιστικό γεγονός. Έχει φέρει στην επιφάνεια βαθιές ιδεολογικές και πολιτικές διαιρέσεις, εγείροντας κρίσιμα ερωτήματα για την ελευθερία της τέχνης, τον ρόλο των κινημάτων μποϊκοτάζ και την ελληνική δημοσιογραφία.

Η Υπόθεση Γλυκερίας: Ένα Πολιτιστικό Ντόμινο με Πολιτικές Προεκτάσεις

Η πρόσφατη ακύρωση της προγραμματισμένης συναυλίας της δημοφιλούς ερμηνεύτριας Γλυκερίας στο Sani Festival της Χαλκιδικής, η οποία αρχικά είχε αποδοθεί σε απειλές και φόβους επεισοδίων, εξελίσσεται σε ένα μείζον θέμα δημόσιας αντιπαράθεσης. Στο επίκεντρο βρίσκεται το κίνημα BDS Greece (Boycott, Divestment, Sanctions), το οποίο, δια της μακροσκελούς ανακοίνωσής του, απορρίπτει κατηγορηματικά τις αιτιάσεις περί απειλών, προτάσσοντας την «αδιαφορία του κοινού» ως την πραγματική αιτία της ακύρωσης. Σύμφωνα με το BDS, η Γλυκερία «στοχοποιήθηκε» λόγω των εμφανίσεών της σε κρατικά φεστιβάλ του Ισραήλ, «εν μέσω γενοκτονίας» στη Γάζα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.

Το κίνημα κατηγορεί ευθέως τα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για τη δημιουργία ενός «κατασκευασμένου αφηγήματος» με σκοπό να παρουσιαστεί η καλλιτέχνιδα ως «διωκόμενη». Επιμένει δε στον μη βίαιο χαρακτήρα του μποϊκοτάζ, καλώντας την καλλιτεχνική κοινότητα και το κοινό να επιδείξουν περαιτέρω απομόνωση έναντι όσων «ξεπλένουν το Ισραήλ μέσω της τέχνης».

Τέχνη, Ιδεολογία και «Καλλιτεχνικό Πιστοποιητικό Ορθότητας»

Πέρα από τις άμεσες αντιδράσεις, η υπόθεση Γλυκερίας αναδεικνύει μια βαθύτερη αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η τέχνη. Δεν θεωρείται πλέον ένας αυτόνομος χώρος έκφρασης, αλλά ένα πεδίο ιδεολογικής σύγκρουσης και επιβολής. Η στοχοποίηση της Γλυκερίας δεν αφορούσε το καλλιτεχνικό της έργο, αλλά τις συνεργασίες της, θέτοντας ένα κρίσιμο ερώτημα: πόσο ελεύθερος είναι ένας καλλιτέχνης να επιλέγει πού θα εμφανιστεί, χωρίς τον φόβο του δημόσιου «λιθοβολισμού»;

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον «παράδοξο» ρόλο της Αριστεράς στο συγκεκριμένο ζήτημα. Ενώ ιστορικά πρωτοστατούσε στην υπεράσπιση της καλλιτεχνικής ελευθερίας, τώρα, σύμφωνα με τους επικριτές αυτής της στάσης, φαίνεται να επιβάλλει ένα άτυπο «καλλιτεχνικό πιστοποιητικό ιδεολογικής ορθότητας». Η κριτική εστιάζει στην ασυμμετρία: η συμμετοχή σε κομματικά φεστιβάλ θεωρείται αυτονόητη, ενώ η εμφάνιση σε πολιτιστικά γεγονότα του Ισραήλ βαφτίζεται «συνενοχή σε εγκλήματα», αναδεικνύοντας μια «πολιτική και ηθική υποκρισία».

Αντισημιτισμός και Ιδεολογική «Τρομοκρατία»

Η υπόθεση φωτίζει, κατά πολλούς, μια επικίνδυνη διολίσθηση τμημάτων της ελληνικής Αριστεράς από την κριτική στον ισραηλινό κρατικό μηχανισμό σε έναν «άκριτο, σχεδόν τυφλό αντισημιτισμό». Η Γάζα, σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για την επιβολή «σιωπής», την ακύρωση συναυλιών και την καλλιέργεια μιας εικόνας όπου ο καλλιτέχνης δεν δικαιούται να κινηθεί έξω από τη γραμμή του «πολιτικά αποδεκτού».

Το άρθρο κάνει λόγο για «ιδεολογική τρομοκρατία», φαινόμενο που δεν είναι πρωτόγνωρο για την ελληνική Αριστερά, παραπέμποντας σε:

• Ανοχή στη βία «για χάρη της δημοκρατίας».
• Πειράματα διακυβέρνησης (όπως το δημοψήφισμα του 2015).
• Απόπειρες ελέγχου των ΜΜΕ.

Το μοτίβο, όπως τονίζεται, είναι η εργαλειοποίηση θεσμών, ο εξωραϊσμός της ανομίας και η προσπάθεια επιβολής μιας «μοναδικής αλήθειας». Η στάση προς τη Γλυκερία προστίθεται σε αυτή τη μακρά αλυσίδα συμβάντων.

Το BDS Greece Απαντά: «Αδιαφορία του Κοινού» και Κατασκευασμένο Αφήγημα

Σε μια αναλυτική τους τοποθέτηση, το BDS Greece ξεκαθαρίζει τη θέση του σχετικά με την ακύρωση της συναυλίας της Γλυκερίας στο Sani Festival.

Σύμφωνα με την τοποθέτηση του BDS Greece:

• Το BDS δεν προέβη σε καμία άμεση παρέμβαση για τη συγκεκριμένη εκδήλωση. Η εκτίμησή του ήταν ότι η εμφάνιση της Γλυκερίας θα συναντούσε την αδιαφορία του κοινού λόγω των επιλογών της να εμφανιστεί σε κρατικά φεστιβάλ του Ισραήλ εν μέσω της εν εξελίξει «γενοκτονίας» στη Γάζα.
• Ως ενδεικτικά στοιχεία αναφέρονται η μηδαμινή συμμετοχή στην τελευταία της εμφάνιση στο Φεστιβάλ Πλατανίων Τριφυλλίας (11/08), καθώς και το γεγονός ότι μία μόλις ημέρα πριν τη συναυλία στο Sani, περίπου το 30% των εισιτηρίων παρέμεναν αδιάθετα. Αυτό, σύμφωνα με το κίνημα, αποδεικνύει ότι η πραγματική αιτία της ακύρωσης ήταν η αδιαφορία και η αποδοκιμασία του κοινού, και όχι ανύπαρκτες «απειλές».
• Επισημαίνεται ότι η επιμονή της Γλυκερίας να εμφανιστεί σε ισραηλινά φεστιβάλ «συνεπακόλουθα συμπαρασύρει καλλιτεχνικά γεγονότα και καλλιτέχνες που καμία σχέση δεν έχουν με τις επιλογές της».
• Ο καθοριστικός ρόλος στις ακυρώσεις αποδίδεται στη στάση συνέπειας και αρχών δεκάδων ανθρώπων της τέχνης και του πολιτισμού, οι οποίοι, μέσω του Πολιτιστικού Δικτύου για την Παλαιστίνη, ανέδειξαν ότι η παρουσία της στο φεστιβάλ Meridiano του Δήμου Ασντόντ, με στήριξη του Υπουργείου Τουρισμού του Ισραήλ, αποτελεί «ξέπλυμα» των ισραηλινών εγκλημάτων μέσω της τέχνης.
• Το πολιτιστικό μποϊκοτάζ προς τη Γλυκερία χαρακτηρίζεται ως πρωτοβουλία που προήλθε «μέσα από τον ίδιο τον χώρο του πολιτισμού», και όχι ως «εξωτερική πίεση». Αναφέρονται περιπτώσεις ακυρώσεων από την τιμητική συναυλία για τον Μίκη Θεοδωράκη στο Καλλιμάρμαρο, τις Σέρρες (γενέτειρα της καλλιτέχνιδας), τα Ιωάννινα, τη Θεσσαλονίκη και τη Μυτιλήνη.
• Η ανάρτηση της Γλυκερίας στο Facebook, που την παρουσιάζει ως «δήθεν διωκόμενη» από «φανατικούς», ερμηνεύεται ως πιθανή επίκληση της «ανωτέρας βίας» για την αποφυγή ρητρών συμβολαίων σε περίπτωση ακύρωσης. Υπογραμμίζεται το γελοίο του ισχυρισμού περί φόβων επεισοδίων, δεδομένης της φύσης του Sani Resort ως κλειστού, περιφραγμένου και φρουρούμενου ιδιωτικού θέρετρου.
• Τα ΜΜΕ κατηγορούνται για «κατασκευή αφηγήματος» περί «απειλών», το οποίο αναπαράχθηκε άκριτα, μετατρέποντας υποθετικά σενάρια σε «κατασκευασμένη είδηση». Η πρακτική αυτή χαρακτηρίζεται ως αντιδεοντολογική και με χαρακτηριστικά συκοφαντικών και δυσφημιστικών διαδόσεων.
• Το BDS Greece είναι ένα διεθνές κίνημα με ρητά μη βίαιο χαρακτήρα. Η προσπάθεια παρουσίασής του ως «απειλής» αποδίδεται στο γεγονός ότι το καλλιτεχνικό μποϊκοτάζ αρχίζει να αποδίδει καρπούς, με όλο και περισσότερους καλλιτέχνες να ακυρώνουν εμφανίσεις στο Ισραήλ ή να παίρνουν δημόσια θέση υπέρ του παλαιστινιακού λαού.
• Τέλος, τονίζεται ότι το καλλιτεχνικό μποϊκοτάζ είναι κομμάτι της διεθνούς πίεσης προς το Ισραήλ και θα ενισχυθεί «μέχρι να τερματιστεί η γενοκτονία, και μέχρι ο παλαιστινιακός λαός να απολαύσει τα διεθνώς κατοχυρωμένα δικαιώματά του: ενάντια στην κατοχή, ενάντια στο απαρτχάιντ, για ελευθερία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια».

Ερωτήματα για το Μέλλον: Ελευθερία της Τέχνης υπό Απειλή;

Το ερώτημα που πλανάται είναι αν η κοινωνία, και ειδικότερα η καλλιτεχνική και πνευματική κοινότητα, θα βρει τη δύναμη να υπερασπιστεί δημόσια την ελευθερία της τέχνης και να καταγγείλει τον ιδεολογικό εκφοβισμό. Ή, αν θα επικρατήσει η σιωπή, επιτρέποντας στους μηχανισμούς μποϊκοτάζ να καθορίσουν ποιος δικαιούται να τραγουδά και ποιος όχι.

Η ακύρωση μιας συναυλίας δεν είναι απλώς ένα πολιτιστικό ζήτημα που πρέπει να περάσει απαρατήρητο. Αντανακλά έναν κίνδυνο για την κοινωνία: τον εγκλωβισμό στη λογική των δύο μέτρων και δύο σταθμών. Σήμερα στοχοποιείται η Γλυκερία· αύριο, όπως επισημαίνει το άρθρο, μπορεί να είναι οποιοσδήποτε καλλιτέχνης που θα τολμήσει να διαφοροποιηθεί από τις «εγκεκριμένες» γραμμές.