Ο κλάδος των οδικών εμπορευματικών μεταφορών αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου κρίση, καθώς η παγκόσμια έλλειψη οδηγών φορτηγών επιμένει, ενώ παράλληλα, ο μέσος όρος ηλικίας των επαγγελματιών αυξάνεται δραματικά, δημιουργώντας μια πραγματική “δημογραφική βόμβα” για το μέλλον του κλάδου.

Η Παγκόσμια Έλλειψη Οδηγών: Μια Κρίση σε Εξέλιξη

Η Διεθνής Ένωση Οδικών Μεταφορών (IRU) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ολοένα και εντονότερη έλλειψη οδηγών φορτηγών παγκοσμίως. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι κενές θέσεις εργασίας παραμένουν σταθερά υψηλές, αγγίζοντας τις 3,6 εκατομμύρια σε 36 χώρες που εξετάστηκαν, ένα μέγεθος που διατηρείται αμετάβλητο από το 2023. Αυτό το επίμονο πρόβλημα, ωστόσο, επισκιάζεται από μια ακόμη πιο ανησυχητική τάση: την ταχύτατη γήρανση του εργατικού δυναμικού.

Δημογραφική Βόμβα: Η Γήρανση του Επαγγέλματος

Το πιο κρίσιμο εύρημα της ανάλυσης της IRU αφορά το ηλικιακό χάσμα που διευρύνεται με εκρηκτικούς ρυθμούς.

• Το ποσοστό των νέων οδηγών κάτω των 25 ετών αποτελεί μόλις το 6,5% του συνολικού εργατικού δυναμικού. Χώρες όπως η Ιταλία (2,2%), η Γερμανία (2,6%), η Πολωνία (3%) και η Ισπανία (3%) παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά, δείχνοντας την απροθυμία των νέων να εισέλθουν στο επάγγελμα.

• 

• Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το ποσοστό των νέων οδηγών μειώθηκε κατά 5,8% από το 2023 έως το 2024, παρά τη γενική αύξηση (1,4%) των νέων εργαζομένων σε άλλους κλάδους στις χώρες που μελετήθηκαν.
• Στον αντίποδα, το 32% των οδηγών φορτηγών είναι άνω των 55 ετών. Η Ισπανία (50%), η Αυστραλία (47%) και η Ιταλία (45%) εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά ηλικιωμένων οδηγών.
• Η μέση ηλικία ενός οδηγού φορτηγού παγκοσμίως έχει φτάσει τα 44,5 έτη, με το ποσοστό των οδηγών άνω των 55 ετών να έχει αυξηθεί κατά 1,6% το τελευταίο έτος.

Αυτή η τάση σηματοδοτεί μια επικείμενη κρίση, καθώς εκτιμάται ότι τα επόμενα πέντε χρόνια, περίπου 3,4 εκατομμύρια οδηγοί φορτηγών (το 21% του υφιστάμενου δυναμικού) θα αποχωρήσουν λόγω συνταξιοδότησης, επιδεινώνοντας δραματικά την ήδη τεταμένη κατάσταση.

Πέρα από τους Μισθούς: Οι Πραγματικοί Παράγοντες

Παρόλο που οι απολαβές συχνά θεωρούνται ο κύριος λόγος για την έλλειψη οδηγών, τα στοιχεία της IRU ανατρέπουν αυτή την άποψη. Οι μέσοι μισθοί των οδηγών φορτηγών είναι 30-135% υψηλότεροι από το βασικό επίπεδο διαβίωσης σε όλες τις περιοχές, υποδηλώνοντας ότι το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά οικονομικό.

Μια πρόσφατη έρευνα της IRU, σε συνεργασία με τη Michelin, που διεξήχθη σε 1.100 οδηγούς φορτηγών σε επτά μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, έδειξε ότι το 81% των οδηγών δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη δουλειά τους, με το 57% να είναι πολύ ή εξαιρετικά ικανοποιημένο. Μάλιστα, οι Βρετανοί, Γάλλοι και Ιταλοί οδηγοί φάνηκαν οι πιο ικανοποιημένοι, ενώ οι νέοι οδηγοί κάτω των 25 ετών δηλώνουν πιο χαρούμενοι από τους μεγαλύτερους σε ηλικία συναδέλφους τους.

Ωστόσο, η έρευνα ανέδειξε τα δύο κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι οδηγοί και ζητούν άμεση επίλυση:

• Η ανάγκη για καλά εξοπλισμένους χώρους ανάπαυσης κατά τη διάρκεια των διαδρομών.
• Η αντιμετώπισή τους στους χώρους παράδοσης των εμπορευμάτων, ζήτημα που επηρεάζει την ψυχολογία και τις συνθήκες εργασίας τους.

Επιπτώσεις στην Εφοδιαστική Αλυσίδα και την Οικονομία

Η συνεχιζόμενη έλλειψη οδηγών φορτηγών έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις:

• Προκαλεί διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, οδηγώντας σε καθυστερήσεις και ελλείψεις προϊόντων.
• Συνεισφέρει στην αύξηση των τιμών για τους καταναλωτές, καθώς το κόστος μεταφοράς μετακυλίεται στα τελικά προϊόντα.
• Οδηγεί σε υπερβολική καταπόνηση και υπερωρίες για τους υφιστάμενους οδηγούς, επιδεινώνοντας την ποιότητα ζωής και την επαγγελματική τους εξουθένωση.
• Δημιουργεί σοβαρές δυσκολίες για τις μικρομεσαίες εταιρείες μεταφορών, οι οποίες δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της αγοράς.

Η κατάσταση απαιτεί άμεσες και συντονισμένες ενέργειες από κυβερνήσεις και κλάδο, ώστε να καταστεί το επάγγελμα του οδηγού φορτηγού πιο ελκυστικό για τους νέους, να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας και να αποφευχθεί η περαιτέρω επιδείνωση της κρίσης που απειλεί την εύρυθμη λειτουργία των οικονομιών παγκοσμίως. Η βελτίωση των υποδομών, η εφαρμογή σύγχρονων εργασιακών πρακτικών και η αναγνώριση του καίριου ρόλου των οδηγών στην οικονομία αποτελούν μονόδρομο για την αντιμετώπιση αυτής της «δημογραφικής βόμβας» στον τομέα των μεταφορών.