Έσβησε μια φωνή πυξίδα: η Μάργκοτ Φριντλέντερ, η γυναίκα που μετέτρεψε τον πόνο σε μαρτυρία.
Μάργκοτ Φριντλέντερ: Ένας αιώνας αγώνα και μνήμης
Χάθηκε χθες το βράδυ, σε ηλικία 103 ετών, η Μάργκοτ Φριντλέντερ, μια από τις πιο σημαντικές μορφές στην προσπάθεια διατήρησης της ιστορικής μνήμης του Ολοκαυτώματος. Η Μάργκοτ, επιζήσασα του ναζιστικού τρόμου, αφιέρωσε τη ζωή της στην αφύπνιση των νέων απέναντι στο μίσος και τη λήθη της φρίκης του πολέμου και των διώξεων.
Γεννήθηκε το 1921 στο Βερολίνο, σε μια εβραϊκή οικογένεια. Βίωσε από παιδί την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού και την επέλαση του σκοταδισμού. Η μητέρα και ο αδελφός της βρήκαν τραγικό θάνατο στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς. Η ίδια συνελήφθη και στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Τερεζίν στην Τσεχία. Κατάφερε να επιζήσει, όπως και ο άνδρας της, και μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφήνοντας πίσω τα ερείπια ενός κατεστραμμένου κόσμου.
Επιστροφή στις ρίζες με ένα μήνυμα ελπίδας
Παρά τα όσα είχε υπομείνει, η Μάργκοτ πήρε μια γενναία απόφαση: Το 2010, στα 88 της χρόνια, επέστρεψε στο Βερολίνο, στον τόπο του τραύματος. Δεν ήρθε για εκδίκηση, αλλά για να διδάξει. «Ήρθα για να σας μιλήσω και να σας απλώσω το χέρι», έλεγε σε όσους εξέφραζαν την απορία τους. «Επειδή ήθελα να είστε οι αυτόπτες μάρτυρες της εποχής που εμείς πια δεν μπορούμε να είμαστε». Η αποστολή της ήταν να μεταγγίσει νόημα, όχι απλώς να θυμίζει. Στις ομιλίες της σε σχολεία, επαναλάμβανε ένα μήνυμα: «Να είστε άνθρωποι. Δεν υπάρχει εβραϊκό, χριστιανικό ή μουσουλμανικό αίμα. Υπάρχει μόνο ανθρώπινο αίμα». Τα λόγια της έγιναν σύμβολο, μια πυξίδα ανθρωπιάς για τις επόμενες γενιές.
https://twitter.com/ChrisDJackson/status/1920985116408496166
Αναγνώριση και τιμές για το έργο της
Η συνεισφορά της στην εκπαίδευση και τη διατήρηση της μνήμης αναγνωρίστηκε διεθνώς. Τιμήθηκε πολλές φορές για το έργο της. Ανάμεσα σε αυτούς που την τίμησαν ήταν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν. Μάλιστα, απόψε επρόκειτο να παραλάβει τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αξίας από τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Δυστυχώς, δεν πρόλαβε. Το περασμένο καλοκαίρι, η Μάργκοτ Φριντλέντερ κοσμούσε το εξώφυλλο της γερμανικής έκδοσης της Vogue, μιλώντας στις νέες γενιές για τον αγώνα της ενάντια στον αντισημιτισμό και την άνοδο της ακροδεξιάς. Με ηρεμία και αποφασιστικότητα, υπογράμμιζε: «Η μνήμη δεν αρκεί. Πρέπει να υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία».
https://twitter.com/JuliaKloeckner/status/1920898377773883543
Συγκίνηση και κληρονομιά
Η απώλειά της προκάλεσε βαθιά συγκίνηση στη Γερμανία. Ο πρόεδρος Σταϊνμάιερ δήλωσε: «Η Μάργκοτ Φριντλέντερ μας δώρισε συμφιλίωση. Παρά τα όσα υπέστη από τους Γερμανούς, επέστρεψε και πρόσφερε ελπίδα». Η πρόεδρος της Bundestag, Γιούλια Κλέκνερ, την χαρακτήρισε «γενναιόδωρη μάρτυρα που άγγιξε τις ψυχές των ανθρώπων με τη συμπόνοιά της». Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς τη μνημόνευσε ως «μια από τις ισχυρότερες φωνές της εποχής μας, υπέρ της συνύπαρξης και της καταδίκης του αντισημιτισμού και της λήθης». Κατέληξε λέγοντας: «Μας εμπιστεύτηκε την ιστορία της. Είναι χρέος μας να τη συνεχίσουμε».
https://twitter.com/bundeskanzler/status/1920899866626080825