Πολλοί οικονομολόγοι αρχίζουν να αμφισβητούν τα οικονομικά οφέλη που συνδέονται με τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, προειδοποιώντας ότι οι χώρες που φιλοξενούν το γεγονός συχνά παγιδεύονται σε υπέρογκα χρέη και οικονομικές υποχρεώσεις. Πρόσφατη ανάλυση του Council of Foreign Relations έδειξε ότι οι πλείστοι διοργανωτές καταλήγουν με εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις και βουνά χρεών, όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας το 2004 που επιδείνωσαν την ελληνική κρίση χρέους.

Πώς έχουν εξελιχθεί τα οικονομικά της διοργάνωσης;

Τον 20ο αιώνα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν πιο προσιτοί οικονομικά για τις πλούσιες χώρες που τους φιλοξενούσαν. Η στήριξη ερχόταν κυρίως από το δημόσιο τομέα και οι οικοδεσπότες δεν ανέμεναν κέρδη. Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1970 και μετά, το κόστος φιλοξενίας άρχισε να εκτοξεύεται, γεγονός που καταδεικνύει μια ανησυχητική τάση. Για παράδειγμα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976 άφησαν έναν βαρύ λογαριασμό χρέους, που χρειάστηκε σχεδόν τρεις δεκαετίες για να αποπληρωθεί.

Μόνο το Λος Άντζελες έχει καταφέρει να πετύχει κέρδη από τη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων.

Η μοναδική περίπτωση επιτυχίας ήταν το Λος Άντζελες το 1984, που κατάφερε να εκμεταλλευτεί υπάρχουσες εγκαταστάσεις και όχι να επενδύσει σε νέες υποδομές, με αποτέλεσμα να πετύχει λειτουργικό πλεόνασμα 215 εκατομμυρίων δολαρίων.

Η επιτυχία του Λος Άντζελες ώθησε πολλές πόλεις να συμμετάσχουν στη διαδικασία υποβολής υποψηφιοτήτων, ξεκινώντας μια κούρσα που οδήγησε σε δαπανηρά και υπερβολικά σχέδια, ειδικά από χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία.

Ποιες είναι οι δαπάνες που πρέπει να αναλάβουν οι πόλεις;

Η προετοιμασία για τις Ολυμπιακούς Αγώνες περιλαμβάνει αστρονομικά κόστη. Μια πόλη μπορεί να ξοδέψει από 50 έως 150 εκατομμύρια δολάρια μόνο για την υποψηφιότητά της. Στη συνέχεια, χρειάζεται να επενδύσει σε ειδικές αθλητικές εγκαταστάσεις, υποδομές και μεταφορές, με τα συνολικά ποσά να κυμαίνονται από 5 έως 50 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η Αθήνα ξόδεψε πάνω από 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια για την ασφάλεια το 2004.

Αυτές οι δαπάνες, συνήθως, επηρεάζονται και από το κόστος ασφάλειας, το οποίο έχει αυξηθεί ραγδαία από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Στην Αθήνα, το κόστος αυτό ξεπέρασε τα 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2004, ενώ το Τόκιο αναγκάστηκε να δαπανήσει επιπλέον 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022 για την υγειονομική ασφάλεια κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Σύμφωνα με αναλύσεις, τα προγράμματα υποδομής συχνά οδηγούν σε “λευκούς ελέφαντες”, που σημαίνει εγκαταστάσεις μεγάλου κόστους με περιορισμένη ή καθόλου χρήση μετέπειτα. Το Ολυμπιακό Στάδιο του Σίδνεϊ κοστίζει 30 εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο για τη συντήρησή του.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην οικονομία;

Τα έσοδα από τους αγώνες σπάνια καλύπτουν τα επιβαλλόμενα κόστη. Για παράδειγμα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου το 2008 απέφεραν 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ τα έξοδα ξεπέρασαν τα 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Μάλιστα, η ΔΟΕ κρατά τη μερίδα του λέοντος από τα έσοδα, μειώνοντας περαιτέρω τα κέρδη για τις πόλεις φιλοξενίας.

Οι ενδείξεις για θετικό οικονομικό αντίκτυπο των Ολυμπιακών Αγώνων είναι ελάχιστες.

Μακροπρόθεσμα, οι υποτιθέμενες οικονομικές ωφέλειες από την αύξηση του τουρισμού και της απασχόλησης αμφισβητούνται, καθώς οι μελέτες δείχνουν ότι οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται είναι συχνά προσωρινές.

Πώς μπορεί να αλλάξει η κατάσταση;

Πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η ΔΟΕ πρέπει να επανεξετάσει τη διαδικασία υποβολής υποψηφιοτήτων της, για να καταστήσει τη φιλοξενία πιο διαχειρίσιμη. Η προώθηση της χρήσης υπαρχουσών υποδομών και η μείωση του κόστους υποβολής προσφορών θα μπορούσαν να είναι καλές αρχές.

Μερικοί μάλιστα προτείνουν ότι οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος θα πρέπει να εξαιρεθούν από τη διοργάνωση, με τις πλούσιες χώρες να αναλαμβάνουν αυτό το βάρος. Υπάρχουν και προτάσεις για τη δημιουργία μίας μόνιμης πόλης-οικοδέσποινας που θα αναλαμβάνει συνεχώς τη διοργάνωση των Αγώνων, εκμεταλλευόμενη τις υπάρχουσες υποδομές.

Η συζήτηση γύρω από τη βιωσιμότητα και τις οικονομικές επιπτώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων συνεχίζεται, με τους ερευνητές να αναζητούν τρόπους για να περιορίσουν τις αρνητικές συνέπειες για τις χώρες που αποφασίζουν να φιλοξενήσουν το γεγονός.

Πηγή: ΟΤ