Ο σεισμός που προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στην Τουρκία και τη Συρία σημειώθηκε κατά μήκος της ζώνης του ρήγματος της Ανατολικής Ανατολίας και ακολούθησαν δεκάδες μετασεισμούς.
Μάλιστα δύο ισχυροί σεισμοί και δεκάδες μετασεισμοί προκάλεσαν ανυπολόγιστες καταστροφές σε περιοχές της Τουρκίας και της Συρίας, με μεγάλο μέρος της καταστροφής να πλήττει κοινότητες που ήταν ήδη ευάλωτες μετά από μια δεκαετία πολέμου.
Ωστόσο, μετά τους σεισμούς και το πολικό κρύο, σύμφωνα με το Skynews υπάρχουν φόβοι ότι ο αριθμός των νεκρών μπορεί να ξεπεράσει τους 20.000 και λόγω των κατολισθήσεων.
Τον αρχικό σεισμό των 7,8 βαθμών ακολούθησε μετασεισμός 6,7 βαθμών μόλις 11 λεπτά αργότερα.
Ένας άλλος σεισμός – σχεδόν εξίσου ισχυρός με τον πρώτο, μεγέθους 7,5 βαθμών – έπληξε την περιοχή μέσα σε λίγες ώρες τη Δευτέρα.
Τα σωστικά συνεργεία και οι σεισμόπληκτοι δεν έχουν όμως να αντιμετωπίσουν το κρύο και τους ισχυρούς μετασεισμούς αλλά και τον κίνδυνο κατολισθήσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περισσότερους νεκρούς.
Πώς προκαλούνται οι σεισμοί;
Ένας σεισμός προκαλείται από αυτό που είναι γνωστό ως «ξαφνική ολίσθηση» σε μια γραμμή ρήγματος.
Οι τεκτονικές πλάκες της Γης κινούνται πάντα, αλλά μπορεί να κολλήσουν στα άκρα τους λόγω τριβής, λέει το Γεωλογικό Ινστιτούτο των Ηνωμένων Πολιτειών (USGS).
Όταν αυτή η πίεση στην άκρη υπερνικά την τριβή, τότε συμβαίνει ένας σεισμός, απελευθερώνοντας ενέργεια σε κύματα που ταξιδεύουν μέσα στον φλοιό της Γης και προκαλούν τους κραδασμούς που αισθανόμαστε στην επιφάνεια.
More survivors .. More miracles.
Please God 🙏 #Turkey #earthquake pic.twitter.com/yAPg473gHN— Abier (@abierkhatib) February 6, 2023
Ο χθεσινός σεισμός σημειώθηκε κατά μήκος της ζώνης του ρήγματος της Ανατολικής Ανατολίας, η οποία εκτείνεται από την ανατολική έως τη νοτιοκεντρική Τουρκία.
Ο Alex Hatem, ερευνητής γεωλόγος του USGS, δήλωσε ότι σε αυτή την περίπτωση «η μία πλάκα κινήθηκε δυτικά ενώ η άλλη ανατολικά».
Εικόνα: Δορυφορικός χάρτης των περιοχών που επλήγησαν από τον σεισμό στην Τουρκία και τη Συρία (πηγή: Δορυφορικό Κέντρο Ηνωμένων Εθνών)
Η καταστροφή Τουρκίας-Συρίας θεωρείται ότι είναι ένας σεισμός «ολίσθησης», ο οποίος συμβαίνει όταν δύο τεκτονικές πλάκες ολισθαίνουν οριζόντια η μία δίπλα στην άλλη.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ενός σεισμού και ενός μετασεισμού;
Οι μετασεισμοί είναι μια ακολουθία σεισμών που συμβαίνουν μετά τον μεγαλύτερο «κύριο σεισμό» σε ένα ρήγμα.
Τείνουν να συμβαίνουν κοντά στο ρήγμα όπου σημειώθηκε ο κύριος σεισμός και αποτελούν μέρος της «διαδικασίας αναπροσαρμογής» μετά την κύρια ολίσθηση στο ρήγμα, λένε οι επιστήμονες του USGS.
Γίνονται λιγότερο συχνές όσο περνάει ο χρόνος μετά το αρχικό σοκ, αλλά μπορεί να συνεχιστούν για ημέρες, εβδομάδες, μήνες ή ακόμη και χρόνια.
Όταν ένας σεισμός έπληξε την περιοχή της Ανατολικής Ανατολίας το 1822, οι μετασεισμοί συνεχίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του επόμενου έτους.
The level of destruction caused by the earthquake in Turkey makes it look like a war zone. This is utterly heartbreaking. Pray for Turkey and especially for the people trapped under the rubble. pic.twitter.com/PeqPXoNKlF
— KC (@kci2013) February 6, 2023
Ο ισχυρότερος μετασεισμός μετά τον χθεσινό σεισμό καταγράφηκε ως σεισμός μεγέθους 7,5 βαθμών.
Αυτό είναι που έκανε αυτή την καταστροφή τόσο σπάνια και ασυνήθιστη.
Η τελευταία φορά που υπήρξαν δονήσεις παρόμοιας ισχύος στην περιοχή ήταν το 1872.
Εικόνα: Διάφορα ρήγματα διατρέχουν την Τουρκία και τη Συρία
Ο μεγάλος μετασεισμός προκλήθηκε πιθανότατα από τον αρχικό σεισμό που αποσταθεροποίησε ένα παρακείμενο ρήγμα, το οποίο είχε επίσης συσσωρεύσει γεωλογικές τάσεις με την πάροδο των ετών.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο που ο Stephen Hicks, σεισμολόγος στο University College του Λονδίνου, δήλωσε στο Sky News τη Δευτέρα ότι αυτό που βίωσαν η Τουρκία και η Συρία είναι «το χειρότερο είδος σεισμού».
Γιατί είναι πιθανές οι μαζικές κατολισθήσεις γης μετά τον σεισμό;
Ο καθηγητής Bruce Malamud, ειδικός σε θέματα φυσικών και περιβαλλοντικών κινδύνων στο King’s College του Λονδίνου, προειδοποιεί ότι χιλιάδες άνθρωποι που επλήγησαν από τον σεισμό μπορεί να αντιμετωπίσουν νέο κίνδυνο.
Ως αποτέλεσμα του σεισμού της Τουρκίας, οι φορείς αντιμετώπισης κινδύνων και οι διαχειριστές θα έχουν επίγνωση και άλλων φυσικών κινδύνων.
«Η σεισμική δραστηριότητα θα προκαλέσει πιθανότατα εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες κατολισθήσεις κατά τις ώρες έως ημέρες μετά τον σεισμό και τους επακόλουθους μετασεισμούς».
Όσοι οργανώνουν τις μεγάλης κλίμακας εκκενώσεις των ανθρώπων θα πρέπει να έχουν επίγνωση ότι δεν θα μεταφερθούν σε μια περιοχή υψηλού κινδύνου.
Τι γνωρίζουμε για τον σεισμό της Δευτέρας;
Ο σεισμός σημειώθηκε στις 4:17 π.μ. τοπική ώρα κοντά στην πόλη Νουρντάγκι στην επαρχία Γκαζιαντέπ της Τουρκίας, προκαλώντας καταστροφές και θανάτους στην Τουρκία και τη γειτονική Συρία. Οι άνθρωποι αισθάνθηκαν σεισμούς μέχρι την Κύπρο και τον Λίβανο.
Οι σεισμοί μετρώνται με βάση το μέγεθός τους, το οποίο έχει οριστεί ως λογαριθμική κλίμακα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ακέραιος αριθμός αντιπροσωπεύει δεκαπλάσια αύξηση της ισχύος. Αν και τεχνικά δεν υπάρχει ανώτατο όριο, ο ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγραφεί είναι ένας σεισμός μεγέθους 9,5 βαθμών που έπληξε τη Χιλή τον Μάιο του 1960. Με βάση αυτή την κλίμακα, ένας σεισμός 7,8 βαθμών είναι πολύ ισχυρός.
Τι προκαλεί σεισμούς στην Τουρκία;
Η Τουρκία βρίσκεται σε ένα hotspot σεισμών. Τρεις τεκτονικές πλάκες – η αραβική, η πλάκα της Ανατολίας και η αφρικανική πλάκα – συναντώνται σε αυτή την περιοχή, και καθώς ολισθαίνουν και πιέζονται η μία πάνω στην άλλη, δημιουργούν τριβές και πιέσεις που απελευθερώνονται ως σεισμοί, σύμφωνα με τον Yaareb Altaweel, σεισμολόγο στο Εθνικό Κέντρο Πληροφοριών για τους Σεισμούς στο Κολοράντο.
Η αραβική πλάκα κινείται προς τα βόρεια με ρυθμό περίπου 11 χιλιοστών ανά έτος, δήλωσε ο Στίβεν Χικς, σεισμολόγος στο University College του Λονδίνου. Η Τουρκία, η οποία βρίσκεται στην πλάκα της Ανατολίας, συμπιέζεται επομένως προς τα δυτικά.
Αυτή η κίνηση σημαίνει ότι η Τουρκία έχει δύο μεγάλα ρήγματα από τα οποία προέρχονται οι σεισμοί: το ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας μήκους 930 μιλίων και το ρήγμα της Ανατολικής Ανατολίας μήκους άνω των 300 μιλίων. Πολλοί από τους μεγαλύτερους σεισμούς της Τουρκίας προέρχονται από το βόρειο ρήγμα και έχει κερδίσει τη μεγαλύτερη προσοχή λόγω της πιθανότητας ενός μεγάλου σεισμού κοντά στο πληθυσμιακό κέντρο της Κωνσταντινούπολης.
Όμως ο συγκεκριμένος πιστεύεται ότι χτύπησε κατά μήκος της ζώνης του ρήγματος της Ανατολικής Ανατολίας – η οποία πετάει λίγο κάτω από το ραντάρ, χωρίς σεισμούς μεγαλύτερους από 7 βαθμούς «τουλάχιστον από τότε που λειτουργεί το δίκτυο σεισμολογικής παρακολούθησης – τη δεκαετία του 1900», δήλωσε ο Χικς. Η έλλειψη πρόσφατων μεγάλων σεισμών τον τελευταίο αιώνα κατά μήκος αυτού του ρήγματος, σε συνδυασμό με την κίνηση της αραβικής πλάκας προς τα βόρεια, υποδηλώνουν ότι υπήρχε συσσωρευμένη πίεση στην περιοχή, είπε.
Σε αυτή την περίπτωση, ο σεισμός συνέβη σε αυτό που είναι γνωστό ως ρήγμα ολίσθησης, ένα ρήγμα στον φλοιό της Γης όπου τα πετρώματα ολισθαίνουν το ένα δίπλα στο άλλο οριζόντια όταν σπάνε.
Just looking at the distribution of magnitude 7 and greater quakes since instrumental records began (~1900), today's M7.8 event is by far the largest quake ever recorded in this region.
Most large earthquakes have occurred along the Northern Anatolian Fault in N. Turkey. pic.twitter.com/O7GP4iQsfz— Stephen Hicks 🇪🇺 (@seismo_steve) February 6, 2023
Γιατί αυτός ο σεισμός ήταν τόσο θανατηφόρος;
Ο θλιβερός απολογισμός των νεκρών είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων: του μεγέθους του σεισμού, του γεγονότος ότι χτύπησε σχετικά κοντά στην επιφάνεια και της εγγύτητάς του σε περιοχές όπου ζουν άνθρωποι. Ο σεισμός της Δευτέρας προήλθε μόλις 11 μίλια κάτω από την επιφάνεια. Αυτό σημαίνει ότι τα σεισμικά κύματα δεν χρειάστηκε να ταξιδέψουν πολύ πριν φτάσουν σε κτίρια και ανθρώπους στην επιφάνεια, οδηγώντας σε πιο έντονη δόνηση.
Οι μετασεισμοί από αυτόν τον σεισμό ήταν επίσης μεγάλοι – και αναμένεται να συνεχιστούν, δήλωσε ο Altaweel.
«Αυτό που τράβηξε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης είναι οι μεγάλοι», αλλά οι μετασεισμοί μπορεί επίσης να είναι καταστροφικοί.
Θα βοηθούσαν αυστηρότεροι οικοδομικοί κανόνες;
Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ προειδοποίησε στην έκθεσή του για το γεγονός αυτό ότι «ο πληθυσμός της περιοχής αυτής κατοικεί σε κατασκευές που είναι εξαιρετικά ευάλωτες στις σεισμικές δονήσεις, αν και υπάρχουν κάποιες ανθεκτικές κατασκευές».
Το USGS επισήμανε ότι τα κτίρια που χρησιμοποιούν άοπλη τοιχοποιία από τούβλα και χαμηλά πλαίσια από σκυρόδεμα διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Αυτά τα υλικά είναι πολύ άκαμπτα για να ταλαντεύονται με τη δόνηση και είναι πιο πιθανό να λυγίσουν, οδηγώντας σε καταστροφικές καταρρεύσεις.
Ενώ οι καλύτεροι οικοδομικοί κώδικες μπορούν να βοηθήσουν, ο σεισμός των 7,8 βαθμών προκάλεσε πολύ έντονη δόνηση σε μια περιοχή της Τουρκίας που, σε αντίθεση με τον βορρά, δεν είχε βιώσει συνήθως τόσο μεγάλες δονήσεις.
«Στο νοτιοανατολικό τμήμα της Τουρκίας, δεν είχαν αισθανθεί ισχυρό σεισμό στη ζωή των περισσότερων ανθρώπων», δήλωσε ο Χικς.
Ποια είναι τα προηγούμενα παραδείγματα αξιοσημείωτων σεισμών στην περιοχή αυτή;
Το γεγονός της Δευτέρας θεωρείται ότι είναι ο μεγαλύτερος σεισμός που έχει σημειωθεί οπουδήποτε στην Τουρκία από το 1939, όταν ένας σεισμός μεγέθους 7,8 βαθμών σημειώθηκε στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας. Τον Μάρτιο του 1970, ένας καταστροφικός σεισμός μεγέθους 7,1 βαθμών έπληξε τη δυτική Τουρκία, σκοτώνοντας περισσότερους από 1.000 ανθρώπους και καταστρέφοντας περισσότερα από 8.000 κτίρια.
Και τον Αύγουστο του 1999, ένας καταστροφικός σεισμός 7,4 βαθμών συγκλόνισε τη βορειοδυτική Τουρκία, προκαλώντας περισσότερους από 17.000 θανάτους και εκτοπίζοντας περισσότερους από 250.000 ανθρώπους. Ακολούθησε ένας άλλος σεισμός 7,2 βαθμών λίγους μήνες αργότερα που σκότωσε περισσότερους από 800 ανθρώπους. Ένας σεισμός μεγέθους 6,7 βαθμών έπληξε επίσης την ανατολική Τουρκία στις 24 Ιανουαρίου 2020.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την πηγή της είδησης.
